Zielone dachy: Wprowadzenie

Zielone dachy⁚ Wprowadzenie

Zielone dachy, znane również jako ogrody dachowe, to systemy roślinności uprawianej na dachach budynków, stanowiące integralną część koncepcji zrównoważonej architektury.

Istnieją różne rodzaje zielonych dachów, od ekstensywnych, charakteryzujących się cienką warstwą gleby i niskimi roślinami, po intensywne, z głęboką warstwą gleby i bogatą roślinnością.

Definicja i koncepcja

Zielone dachy, znane również jako ogrody dachowe, stanowią innowacyjne rozwiązanie w dziedzinie architektury, polegające na pokrywaniu dachów budynków warstwą gleby i roślinnością. Koncepcja ta wywodzi się z tradycyjnych technik ogrodnictwa, gdzie dachy wykorzystywane były do uprawy roślin, a także z potrzeby tworzenia bardziej zrównoważonych i ekologicznych przestrzeni miejskich. Zielone dachy są integralną częścią koncepcji zrównoważonej architektury, łącząc funkcje estetyczne, ekologiczne i użytkowe.

Głównym celem zielonych dachów jest stworzenie warstwy roślinności na dachu budynku, która pełni funkcję izolacji termicznej, pochłaniania wody opadowej, oczyszczania powietrza, a także tworzenia siedlisk dla dzikiej fauny i flory. Zielone dachy przyczyniają się do poprawy mikroklimatu miejskiego, zmniejszenia efektu wyspy ciepła, a także zwiększenia bioróżnorodności w środowisku miejskim.

Rodzaje zielonych dachów

Zielone dachy można podzielić na dwa główne typy⁚ ekstensywne i intensywne, które różnią się przede wszystkim głębokością warstwy gleby, rodzajem roślinności oraz wymaganiami dotyczącymi konserwacji.

Zielone dachy ekstensywne charakteryzują się cienką warstwą gleby (od 5 do 15 cm), która jest odpowiednia dla roślinności o niewielkich wymaganiach, takich jak sukulenty, trawy ozdobne czy mchy. Tego typu dachy są łatwe w utrzymaniu, wymagają niewielkiego nawadniania i są stosunkowo lekkie, co czyni je odpowiednimi dla większości dachów.

Zielone dachy intensywne posiadają głębszą warstwę gleby (od 15 do 30 cm), co pozwala na uprawę bardziej zróżnicowanej roślinności, w tym krzewów, drzew i kwiatów. Wymagają one częstszego nawadniania i pielęgnacji, a także większego obciążenia konstrukcji dachu.

Poza tymi dwoma podstawowymi typami, istnieje również wiele odmian zielonych dachów, takich jak dachy półintensywne, dachy z warstwą gleby z recyklingu, dachy z elementami wodnymi, a także dachy z systemem hydroponicznym, które wykorzystują wodę i składniki odżywcze w sposób bardziej efektywny.

Korzyści z zielonych dachów

Zielone dachy oferują szeroki wachlarz korzyści, zarówno dla środowiska, jak i dla człowieka.

Korzyści środowiskowe

Zielone dachy odgrywają kluczową rolę w poprawie stanu środowiska, przynosząc wiele korzyści ekologicznych. Jedną z najważniejszych jest redukcja efektu wyspy ciepła, który występuje w miastach ze względu na nagrzewanie się powierzchni betonowych i asfaltowych. Roślinność na dachach pochłania energię słoneczną i uwalnia ją w postaci pary wodnej, co przyczynia się do obniżenia temperatury powietrza w otoczeniu budynku.

Zielone dachy pełnią również ważną rolę w zarządzaniu wodą opadową. Roślinność i gleba na dachach zatrzymują wodę opadową, zmniejszając obciążenie miejskich systemów kanalizacyjnych i zapobiegając powstawaniu powodzi. Woda opadowa wsiąka w glebę, gdzie jest wykorzystywana przez rośliny, a nadmiar wody paruje lub spływa do specjalnych zbiorników, co pozwala na ograniczenie ilości wody odprowadzanej do kanalizacji.

Dodatkowo, zielone dachy przyczyniają się do poprawy jakości powietrza, pochłaniając szkodliwe substancje, takie jak dwutlenek węgla, tlenki azotu i pyły zawieszone. Roślinność na dachach działa jak naturalny filtr, oczyszczając powietrze i poprawiając jego jakość.

a) Redukcja efektu wyspy ciepła

Efekt wyspy ciepła to zjawisko charakterystyczne dla obszarów miejskich, gdzie temperatura powietrza jest wyższa niż na terenach wiejskich. Powstaje ono w wyniku nagrzewania się przez słońce powierzchni betonowych i asfaltowych, które pochłaniają ciepło i uwalniają je do atmosfery. Zielone dachy przyczyniają się do redukcji efektu wyspy ciepła poprzez pochłanianie energii słonecznej przez roślinność i glebę, co zmniejsza nagrzewanie się powierzchni dachu.

Roślinność na zielonych dachach działa jak naturalna izolacja termiczna, pochłaniając energię słoneczną i uwalniając ją w postaci pary wodnej. Proces ten, znany jako transpiracja, przyczynia się do obniżenia temperatury powietrza w otoczeniu budynku. Ponadto, warstwa gleby na dachu działa jak bufor termiczny, pochłaniając ciepło w ciągu dnia i uwalniając je w nocy, co stabilizuje temperaturę powietrza.

Redukcja efektu wyspy ciepła przez zielone dachy ma wiele pozytywnych skutków, takich jak zmniejszenie zapotrzebowania na klimatyzację budynków, poprawa komfortu cieplnego mieszkańców i zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych.

b) Zarządzanie wodą opadową

Zielone dachy odgrywają kluczową rolę w zarządzaniu wodą opadową, zmniejszając obciążenie miejskich systemów kanalizacyjnych i zapobiegając powstawaniu powodzi. Roślinność i gleba na dachach działają jak naturalny system retencji wody, zatrzymując wodę opadową i spowalniając jej spływ do kanalizacji. Woda opadowa wsiąka w glebę, gdzie jest wykorzystywana przez rośliny, a nadmiar wody paruje lub spływa do specjalnych zbiorników, co pozwala na ograniczenie ilości wody odprowadzanej do kanalizacji.

Zastosowanie zielonych dachów przyczynia się do zmniejszenia ilości wody odprowadzanej do kanalizacji, co zmniejsza ryzyko przepełnienia systemów kanalizacyjnych podczas intensywnych opadów deszczu. Ponadto, retencja wody na dachach zmniejsza obciążenie gruntu i zapobiega erozji gleby, co jest szczególnie ważne w obszarach miejskich, gdzie powierzchnie nieprzepuszczalne dominują.

Dodatkowo, zielone dachy przyczyniają się do poprawy jakości wody opadowej, ponieważ rośliny i gleba filtrują zanieczyszczenia, takie jak pyły zawieszone i metale ciężkie, co zmniejsza obciążenie środowiska.

c) Poprawa jakości powietrza

Zielone dachy przyczyniają się do poprawy jakości powietrza w miastach, pochłaniając szkodliwe substancje, takie jak dwutlenek węgla, tlenki azotu i pyły zawieszone. Roślinność na dachach działa jak naturalny filtr, oczyszczając powietrze i poprawiając jego jakość. Procesy fotosyntezy, które zachodzą w roślinach, pochłaniają dwutlenek węgla z atmosfery i uwalniają tlen, co przyczynia się do zmniejszenia efektu cieplarnianego.

Dodatkowo, liście roślin na zielonych dachach zatrzymują pyły zawieszone, które są szkodliwe dla zdrowia człowieka. Pyły zawieszone są cząstkami stałymi o średnicy mniejszej niż 10 mikrometrów, które mogą wnikać do dróg oddechowych i powodować problemy zdrowotne, takie jak astma, choroby serca i nowotwory. Zielone dachy przyczyniają się do zmniejszenia stężenia pyłów zawieszonych w powietrzu, poprawiając jakość powietrza i zmniejszając ryzyko wystąpienia chorób.

Poza tym, zielone dachy przyczyniają się do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych, takich jak metan i tlenek azotu, które są uwalniane z gleby i roślinności. Roślinność na dachach pochłania te gazy, co przyczynia się do zmniejszenia efektu cieplarnianego i ochrony klimatu.

d) Wzrost bioróżnorodności

Zielone dachy przyczyniają się do wzrostu bioróżnorodności w środowisku miejskim, tworząc nowe siedliska dla dzikiej fauny i flory. Roślinność na dachach przyciąga różne gatunki owadów, ptaków i innych zwierząt, które znajdują schronienie i pożywienie w tym sztucznym ekosystemie.

Zielone dachy stanowią oazę zieleni w betonowym środowisku miejskim, oferując schronienie i pożywienie dla owadów zapylających, takich jak pszczoły i motyle. Owady te odgrywają kluczową rolę w zapylaniu roślin, co jest niezbędne dla zachowania bioróżnorodności i produkcji żywności.

Dodatkowo, zielone dachy mogą stanowić siedliska dla ptaków, które znajdują na nich miejsca do gniazdowania i żerowania. Ptaki odgrywają ważną rolę w regulacji populacji owadów i rozsiewaniu nasion, co przyczynia się do zachowania równowagi ekologicznej.

Wzrost bioróżnorodności na zielonych dachach przyczynia się do zwiększenia odporności ekosystemu miejskiego i poprawy jego funkcjonowania.

Korzyści ekonomiczne

Zielone dachy, oprócz korzyści środowiskowych, przynoszą również korzyści ekonomiczne, które mogą przekonać inwestorów do ich zastosowania. Jedną z najważniejszych korzyści jest zmniejszenie kosztów energii. Roślinność na dachach działa jak naturalna izolacja termiczna, zmniejszając straty ciepła w zimie i zapobiegając przegrzaniu budynku w lecie.

Zmniejszenie zapotrzebowania na ogrzewanie i chłodzenie budynku prowadzi do obniżenia kosztów energii, co przekłada się na oszczędności finansowe dla właściciela budynku. Dodatkowo, zielone dachy mogą przyczynić się do zwiększenia wartości nieruchomości. Budynki z zielonymi dachami są postrzegane jako bardziej atrakcyjne i ekologiczne, co wpływa na ich cenę rynkową.

Zielone dachy przyczyniają się również do wydłużenia żywotności dachu. Roślinność na dachu chroni membranę dachową przed szkodliwym działaniem promieniowania UV i ekstremalnych temperatur, co zmniejsza ryzyko uszkodzenia i przedłuża czas eksploatacji dachu.

Dodatkowo, zielone dachy mogą przyczynić się do zwiększenia komfortu cieplnego w budynku, co może przełożyć się na zwiększenie produktywności pracowników i poprawę samopoczucia mieszkańców.

a) Zmniejszenie kosztów energii

Zielone dachy przyczyniają się do znacznego zmniejszenia kosztów energii zużywanej na ogrzewanie i chłodzenie budynków. Roślinność na dachach działa jak naturalna izolacja termiczna, pochłaniając energię słoneczną w lecie i zatrzymując ciepło w zimie. W lecie zielone dachy redukują nagrzewanie się budynku, co zmniejsza zapotrzebowanie na klimatyzację. W zimie natomiast, zielone dachy chronią budynek przed utratą ciepła, co zmniejsza zapotrzebowanie na ogrzewanie.

Badania wykazują, że budynki z zielonymi dachami mogą zużywać nawet o 25% mniej energii na ogrzewanie i chłodzenie w porównaniu do budynków z tradycyjnymi dachami. Oszczędności te przekładają się na zmniejszenie rachunków za energię, co stanowi znaczące korzyści ekonomiczne dla właściciela budynku.

Dodatkowo, zielone dachy przyczyniają się do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych, co ma pozytywny wpływ na środowisko. Zmniejszenie zużycia energii na ogrzewanie i chłodzenie budynków prowadzi do redukcji emisji dwutlenku węgla i innych szkodliwych substancji do atmosfery.

b) Zwiększenie wartości nieruchomości

Zielone dachy przyczyniają się do zwiększenia wartości nieruchomości, co stanowi znaczącą korzyść ekonomiczną dla właściciela. Budynki z zielonymi dachami są postrzegane jako bardziej atrakcyjne i ekologiczne, co wpływa na ich cenę rynkową. Potencjalni nabywcy doceniają korzyści środowiskowe i estetyczne związane z zielonymi dachami, co przekłada się na wyższą wartość nieruchomości.

Badania przeprowadzone w Stanach Zjednoczonych i Europie wykazują, że budynki z zielonymi dachami mogą osiągać wyższą cenę sprzedaży o 5-15% w porównaniu do budynków z tradycyjnymi dachami. Dodatkowo, zielone dachy mogą przyczynić się do zwiększenia rentowności nieruchomości komercyjnych, ponieważ mogą przyciągnąć najemców, którzy cenią sobie zrównoważony rozwój i ekologiczne rozwiązania.

Zwiększenie wartości nieruchomości wynika również z faktu, że zielone dachy przyczyniają się do poprawy komfortu cieplnego w budynku, co może przełożyć się na zwiększenie produktywności pracowników i poprawę samopoczucia mieszkańców.

W rezultacie, zielone dachy stanowią atrakcyjną inwestycję, która może przynieść długoterminowe korzyści ekonomiczne.

c) Dłuższa żywotność dachu

Zielone dachy przyczyniają się do wydłużenia żywotności dachu, co stanowi znaczącą korzyść ekonomiczną dla właściciela. Roślinność na dachu chroni membranę dachową przed szkodliwym działaniem promieniowania UV i ekstremalnych temperatur, co zmniejsza ryzyko uszkodzenia i przedłuża czas eksploatacji dachu. Warstwa gleby i roślinności działa jak naturalna izolacja termiczna, chroniąc membranę dachową przed nagłymi zmianami temperatury, które mogą prowadzić do jej degradacji.

Dodatkowo, zielone dachy chronią dach przed uszkodzeniami mechanicznymi, takimi jak uderzenia gradu czy opady śniegu. Roślinność działa jak amortyzator, pochłaniając energię uderzeń i chroniąc membranę dachową przed uszkodzeniem. W rezultacie, zielone dachy wymagają rzadszych remontów i wymiany, co przekłada się na niższe koszty eksploatacji dachu w długim okresie.

Wydłużenie żywotności dachu oznacza również mniejszą liczbę odpadów budowlanych, co przyczynia się do ochrony środowiska. Zastosowanie zielonych dachów jest więc korzystne zarówno z punktu widzenia ekonomicznego, jak i ekologicznego.

Korzyści społeczne

Zielone dachy przynoszą wiele korzyści społecznych, przyczyniając się do poprawy jakości życia mieszkańców miast i tworzenia bardziej przyjaznego środowiska miejskiego. Jedną z najważniejszych korzyści jest poprawa estetyki miasta. Zielone dachy ożywiają betonowe krajobrazy, dodając im koloru, tekstury i życia. Zamiast monotonnych, szarych dachów, pojawiają się zielone oazy, które łagodzą wizualnie krajobraz miejski i tworzą bardziej harmonijne środowisko.

Zielone dachy mogą również służyć jako przestrzenie rekreacyjne, oferując mieszkańcom możliwość odpoczynku i relaksu w otoczeniu zieleni. Na dachach można tworzyć ogrody, tarasy, place zabaw, a nawet małe parki, które stanowią atrakcyjne miejsca spotkań i rekreacji dla mieszkańców. Zielone dachy przyczyniają się do zwiększenia dostępności terenów zielonych w miastach, które często borykają się z brakiem przestrzeni publicznych.

Zielone dachy promują zrównoważony rozwój, uświadamiając mieszkańców o znaczeniu ochrony środowiska i zachęcając do proekologicznych postaw. Zastosowanie zielonych dachów jest symbolem troski o środowisko i stanowi przykład dobrej praktyki w dziedzinie zrównoważonego rozwoju.

a) Poprawa estetyki miasta

Zielone dachy odgrywają znaczącą rolę w poprawie estetyki miast, ożywiając betonowe krajobrazy i dodając im koloru, tekstury i życia. Zamiast monotonnych, szarych dachów, pojawiają się zielone oazy, które łagodzą wizualnie krajobraz miejski i tworzą bardziej harmonijne środowisko. Zielone dachy przyczyniają się do zwiększenia atrakcyjności wizualnej miast, co wpływa pozytywnie na jakość życia mieszkańców i przyciąga turystów.

Zielone dachy mogą być projektowane w różnorodny sposób, dopasowując się do architektury budynków i tworząc spójne kompozycje z otoczeniem. Możliwe jest zastosowanie różnych gatunków roślin, tworzenie różnorodnych wzorów i kształtów, a także integracja zielonych dachów z innymi elementami architektury, takimi jak tarasy, balkony czy ogrody.

Poprawa estetyki miasta dzięki zastosowaniu zielonych dachów ma również pozytywny wpływ na wartość nieruchomości, ponieważ budynki z zielonymi dachami są postrzegane jako bardziej atrakcyjne i prestiżowe.

b) Tworzenie przestrzeni rekreacyjnych

Zielone dachy mogą służyć jako przestrzenie rekreacyjne, oferując mieszkańcom możliwość odpoczynku i relaksu w otoczeniu zieleni. Na dachach można tworzyć ogrody, tarasy, place zabaw, a nawet małe parki, które stanowią atrakcyjne miejsca spotkań i rekreacji dla mieszkańców. Zielone dachy przyczyniają się do zwiększenia dostępności terenów zielonych w miastach, które często borykają się z brakiem przestrzeni publicznych.

Tworzenie przestrzeni rekreacyjnych na dachach pozwala na zwiększenie jakości życia mieszkańców, którzy mogą spędzać czas na świeżym powietrzu, ciesząc się pięknem przyrody. Zielone dachy mogą stać się miejscami spotkań społecznych, gdzie mieszkańcy mogą się integrować, uprawiać sport, organizować pikniki i inne wydarzenia.

Dodatkowo, zielone dachy mogą stanowić oazę spokoju i ciszy w zgiełku miasta, oferując mieszkańcom możliwość oderwania się od codziennego stresu. Przestrzenie rekreacyjne na dachach mogą być również wykorzystywane do edukacji ekologicznej, uświadamiając mieszkańców o znaczeniu ochrony środowiska i zachęcając do proekologicznych postaw.

c) Promowanie zrównoważonego rozwoju

Zielone dachy stanowią przykład zrównoważonego rozwoju w architekturze, łącząc funkcje estetyczne, ekologiczne i użytkowe. Zastosowanie zielonych dachów przyczynia się do redukcji efektu wyspy ciepła, zarządzania wodą opadową, poprawy jakości powietrza i zwiększenia bioróżnorodności w środowisku miejskim.

Zielone dachy promują zrównoważony rozwój, uświadamiając mieszkańców o znaczeniu ochrony środowiska i zachęcając do proekologicznych postaw. Zastosowanie zielonych dachów jest symbolem troski o środowisko i stanowi przykład dobrej praktyki w dziedzinie zrównoważonego rozwoju.

Promowanie zrównoważonego rozwoju poprzez zastosowanie zielonych dachów przyczynia się do tworzenia bardziej przyjaznego środowiska miejskiego, poprawiającego jakość życia mieszkańców i chroniącego środowisko naturalne. Zielone dachy stanowią inspirację dla innych projektów architektonicznych, które dążą do zrównoważonego rozwoju i harmonii z naturą.

Wyzwania związane z zielonymi dachami

Pomimo licznych korzyści, zielone dachy wiążą się z pewnymi wyzwaniami, które należy wziąć pod uwagę.

Koszty instalacji i konserwacji

Jednym z głównych wyzwań związanych z zielonymi dachami są koszty instalacji i konserwacji. Instalacja zielonego dachu wymaga specjalistycznej wiedzy i doświadczenia, a także zastosowania materiałów o wysokiej jakości, co może znacznie zwiększyć koszty budowy.

Koszty instalacji zależą od wielu czynników, takich jak wielkość dachu, rodzaj zielonego dachu (ekstensywny, intensywny), rodzaj zastosowanych materiałów, a także lokalne warunki klimatyczne.

Dodatkowo, zielone dachy wymagają regularnej konserwacji, która obejmuje m.in. podlewanie, nawożenie, usuwanie chwastów i przycinanie roślin. Koszty konserwacji zależą od rodzaju zielonego dachu i jego wielkości, a także od częstotliwości wykonywania prac konserwacyjnych.

Pomimo wyższych kosztów początkowych, zielone dachy mogą przynieść długoterminowe oszczędności, zmniejszając koszty energii i wydłużając żywotność dachu.

Wymagania dotyczące konstrukcji

Zielone dachy wymagają specjalnych rozwiązań konstrukcyjnych, które zapewnią odpowiednią wytrzymałość i stabilność dla dodatkowego obciążenia spowodowanego warstwą gleby, roślinnością i wodą opadową. Konstrukcja dachu musi być w stanie wytrzymać obciążenie statyczne i dynamiczne, a także zapewnić odpowiednią izolację termiczną i hydroizolację.

W przypadku dachów o niewielkim nachyleniu, konieczne może być zastosowanie dodatkowych elementów konstrukcyjnych, takich jak belki nośne i podpory, aby zapewnić stabilność dachu.

W przypadku dachów o większym nachyleniu, konieczne może być zastosowanie specjalnych systemów odprowadzania wody opadowej, które zapobiegną nadmiernemu obciążeniu dachu i zapewnią prawidłowe odprowadzenie wody.

Wymagania dotyczące konstrukcji dachu zależą od rodzaju zielonego dachu (ekstensywny, intensywny), jego wielkości, a także od lokalnych warunków klimatycznych.

Należy również pamiętać o zapewnieniu odpowiedniej wentylacji dachu, aby zapobiec gromadzeniu się wilgoci i zapewnić prawidłowy rozwój roślinności.

Problemy związane z utrzymaniem

Zielone dachy wymagają regularnej konserwacji, która obejmuje m.in. podlewanie, nawożenie, usuwanie chwastów i przycinanie roślin.

W przypadku dachów ekstensywnych, konserwacja jest stosunkowo prosta i może być wykonywana przez specjalistyczne firmy lub przez właściciela budynku.

W przypadku dachów intensywnych, konserwacja jest bardziej wymagająca i wymaga specjalistycznej wiedzy i doświadczenia.

Jednym z problemów związanych z utrzymaniem zielonych dachów jest dostęp do dachu.

W przypadku dachów o niewielkim nachyleniu, dostęp do dachu jest stosunkowo łatwy.

W przypadku dachów o większym nachyleniu, konieczne może być zastosowanie specjalnych platform roboczych lub drabin, co zwiększa koszty konserwacji.

Dodatkowo, należy pamiętać o zapewnieniu odpowiedniego drenażu, aby zapobiec gromadzeniu się wody na dachu i zapewnić prawidłowy rozwój roślinności.

Ryzyko związane z roślinnością

Wybór odpowiednich gatunków roślin do zielonych dachów jest kluczowy dla ich sukcesu. Należy wybrać rośliny odporne na suszę, mróz, silne wiatry i zanieczyszczenie powietrza.

Niewłaściwy dobór roślin może prowadzić do problemów z ich wzrostem i rozwojem, a także do uszkodzenia membrany dachowej.

Istnieje również ryzyko inwazji roślinności, która może rozprzestrzeniać się na sąsiednie tereny, co może prowadzić do problemów z ochroną środowiska.

W przypadku dachów intensywnych, należy również pamiętać o zabezpieczeniu roślin przed szkodnikami i chorobami.

Należy również rozważyć wpływ roślinności na obciążenie dachu.

Niektóre rośliny mogą rosnąć bardzo szybko i osiągać znaczne rozmiary, co może prowadzić do nadmiernego obciążenia dachu.

W przypadku dachów o niewielkim nachyleniu, należy wybrać rośliny o niewielkich rozmiarach, aby uniknąć nadmiernego obciążenia dachu.

Przykłady zielonych dachów

Wiele przykładów zielonych dachów na całym świecie pokazuje ich zastosowanie i korzyści.

Zielone dachy w Polsce

W Polsce zielone dachy zyskują coraz większą popularność, a ich zastosowanie jest promowane przez programy rządowe i samorządowe.

Wśród przykładów zielonych dachów w Polsce można wymienić budynek Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, który posiada ekstensywny zielony dach o powierzchni 1000 m².

Zielony dach na tym budynku pełni funkcję izolacji termicznej, pochłaniania wody opadowej i tworzenia przestrzeni rekreacyjnej dla odwiedzających.

Innym przykładem jest budynek Centrum Nauki Kopernik w Warszawie, który posiada intensywny zielony dach o powierzchni 1500 m².

Zielony dach na tym budynku pełni funkcję izolacji termicznej, pochłaniania wody opadowej, a także tworzenia przestrzeni edukacyjnej i rekreacyjnej dla odwiedzających;

W Polsce powstają również projekty zielonych dachów w budownictwie mieszkaniowym, np. w Warszawie, Gdańsku i Krakowie.