Toxocara canis⁚ Zagrożenie dla zdrowia człowieka
Toxocara canis to powszechnie występujący nicień pasożytniczy, który może stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia człowieka. Zakażenie tym pasożytem może prowadzić do różnych schorzeń, w tym do larwalnego wędrowania trzewnego (VLM) i larwalnego wędrowania ocznego (OLM).
Wprowadzenie
Toxocara canis to nicień pasożytniczy, który stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia publicznego, szczególnie dla dzieci. Jest to jeden z najczęstszych pasożytów u psów, a jego cykl rozwojowy obejmuje stadium larwalne i dorosłe. Larwy Toxocara canis mogą wędrować przez organizm człowieka, powodując różne objawy kliniczne, w tym larwalne wędrowanie trzewne (VLM) i larwalne wędrowanie oczne (OLM). VLM charakteryzuje się objawami takimi jak gorączka, ból brzucha, utrata wagi, a OLM może prowadzić do uszkodzenia wzroku. Zakażenie Toxocara canis jest powszechne na całym świecie, a jego występowanie jest związane z brakiem higieny, kontaktem z zakażonymi psami i spożywaniem zanieczyszczonego pożywienia. W niniejszym artykule omówimy szczegółowo Toxocara canis, jego charakterystykę, cykl rozwojowy, mechanizmy zakażenia oraz konsekwencje dla zdrowia człowieka;
Toxocara canis⁚ charakterystyka
2.1. Klasyfikacja biologiczna
Toxocara canis należy do rodziny Toxocaridae i rzędu Ascaridida. Jest to nicień należący do grupy pasożytów jelitowych, który infekuje głównie psy, ale może również występować u innych zwierząt, w tym u kotów, lisów i wilków. Jego nazwa gatunkowa, canis, odnosi się do jego głównego żywiciela ⏤ psa.
2.Morfologia
Dorosłe osobniki Toxocara canis są stosunkowo duże, osiągając długość od 10 do 18 cm. Samice są zazwyczaj większe od samców; Ciało nicienia jest cylindryczne, pokryte gładką kutikulą. Na przednim końcu ciała znajduje się otwór gębowy otoczony trzema wargami, które pomagają w przyczepianiu się do ścian jelita.
2.3. Cykl rozwojowy
Cykl rozwojowy Toxocara canis jest złożony i obejmuje różne stadia larwalne i dorosłe.
2.1. Klasyfikacja biologiczna
Toxocara canis jest nicieniem należącym do królestwa zwierząt (Animalia), typu obłych robaków (Nematoda), klasy Secernentea, rzędu Ascaridida, rodziny Toxocaridae i rodzaju Toxocara. Jest to pasożyt jelitowy, który infekuje głównie psy, ale może również występować u innych zwierząt, w tym u kotów, lisów i wilków. Nazwa gatunkowa, canis, odnosi się do jego głównego żywiciela ⏤ psa.
W obrębie rodzaju Toxocara wyróżnia się kilka gatunków, z których najważniejsze to Toxocara canis (pasożytujący u psów), Toxocara cati (pasożytujący u kotów) oraz Toxocara vitulorum (pasożytujący u bydła). Chociaż te gatunki są blisko spokrewnione, różnią się nieco swoimi cechami morfologicznymi i cyklami rozwojowymi.
2.2. Morfologia
Dorosłe osobniki Toxocara canis są stosunkowo duże, osiągając długość od 10 do 18 cm. Samice są zazwyczaj większe od samców. Ciało nicienia jest cylindryczne, pokryte gładką kutikulą, która pełni funkcję ochronną. Na przednim końcu ciała znajduje się otwór gębowy otoczony trzema wargami, które pomagają w przyczepianiu się do ścian jelita. Wewnątrz warg znajdują się małe, chitynowe ząbki, które umożliwiają pasożytowi skuteczne trawienie pokarmu.
Toxocara canis ma dobrze rozwinięty układ pokarmowy, składający się z jamy gębowej, przełyku, jelita cienkiego i jelita grubego. Posiada również dobrze rozwinięty układ rozrodczy, który pozwala na produkcję dużej ilości jaj. Samice posiadają dwa jajowody i macicę, a samce ─ jeden jądro i przewód nasienny.
Larwy Toxocara canis są znacznie mniejsze od postaci dorosłych i mają bardziej wydłużony kształt. Posiadają specjalne struktury, takie jak haczyki i gruczoły, które umożliwiają im wędrowanie przez tkanki organizmu żywiciela.
2.3. Cykl rozwojowy
Cykl rozwojowy Toxocara canis jest złożony i obejmuje różne stadia larwalne i dorosłe. Zaczyna się od zjedzenia przez psa jaj Toxocara canis, które znajdują się w środowisku, np. w kale zakażonych zwierząt. W jelicie psa jaja wylęgają się, a larwy wnikają do krwiobiegu i rozprzestrzeniają się po całym organizmie. Larwy mogą migrować do różnych narządów, w tym do płuc, wątroby i mózgu.
W płucach larwy przechodzą przez stadium przejściowe, a następnie wracają do jelita, gdzie dojrzewają do postaci dorosłych. Dorosłe osobniki Toxocara canis rozmnażają się w jelicie psa, produkując ogromne ilości jaj, które są wydalane z kałem. Jaja te mogą przetrwać w środowisku przez długi czas i stanowić źródło zakażenia dla innych zwierząt, w tym dla ludzi.
Istnieje również możliwość zakażenia transplacentarnego, czyli przenoszenia larw Toxocara canis z matki na szczenięta w okresie ciąży. Szczenięta mogą również zarazić się poprzez pobieranie mleka od zakażonej matki.
Toxocara canis jako patogen
3.1. Zoonoza
Toxocara canis jest pasożytem zoonozowym, co oznacza, że może być przeniesiony z zwierząt na ludzi. Zakażenie u ludzi następuje najczęściej poprzez kontakt z zanieczyszczonym środowiskiem, np. z glebą, piaskiem lub wodą, która zawiera jaja Toxocara canis. Jaja te mogą być wydalane z kałem zakażonych psów i przetrwać w środowisku przez długi czas.
3.2. Mechanizmy zakażenia
Najczęstszym mechanizmem zakażenia u ludzi jest spożycie jaj Toxocara canis. Jaja mogą dostać się do organizmu człowieka poprzez⁚
- Kontakt z glebą lub piaskiem, np. podczas zabawy dzieci na placu zabaw;
- Spożywanie niemytych warzyw lub owoców;
- Kontakt z zakażonymi zwierzętami, np. podczas głaskania psa;
- Spożywanie zanieczyszczonego pożywienia lub wody.
3.Postacie kliniczne
Zakażenie Toxocara canis u ludzi może przebiegać bezobjawowo lub prowadzić do rozwoju różnych objawów, w zależności od wieku, stanu odporności i ilości spożytych jaj. Najczęstszymi postaciami klinicznymi są larwalne wędrowanie trzewne (VLM) i larwalne wędrowanie oczne (OLM).
3.1. Zoonoza
Toxocara canis jest pasożytem zoonozowym, co oznacza, że może być przeniesiony z zwierząt na ludzi. Jest to jeden z najczęstszych pasożytów zoonozowych na świecie, a jego występowanie jest szczególnie częste w krajach o słabo rozwiniętym systemie sanitarnym. Zakażenie u ludzi następuje najczęściej poprzez kontakt z zanieczyszczonym środowiskiem, np. z glebą, piaskiem lub wodą, która zawiera jaja Toxocara canis. Jaja te mogą być wydalane z kałem zakażonych psów i przetrwać w środowisku przez długi czas, nawet do kilku lat.
Zakażenie Toxocara canis jest szczególnie niebezpieczne dla dzieci, ponieważ są one bardziej narażone na kontakt z glebą i piaskiem, a ich układ odpornościowy jest mniej rozwinięty niż u dorosłych. W związku z tym dzieci są bardziej podatne na rozwój poważnych powikłań, takich jak larwalne wędrowanie trzewne (VLM) i larwalne wędrowanie oczne (OLM).
3.2. Mechanizmy zakażenia
Najczęstszym mechanizmem zakażenia u ludzi jest spożycie jaj Toxocara canis. Jaja te są wydalane z kałem zakażonych psów i mogą przetrwać w środowisku przez długi czas, nawet do kilku lat. Jaja Toxocara canis są odporne na działanie czynników zewnętrznych, takich jak temperatura, wilgotność i promieniowanie UV.
Jaja Toxocara canis mogą dostać się do organizmu człowieka poprzez⁚
- Kontakt z glebą lub piaskiem, np. podczas zabawy dzieci na placu zabaw;
- Spożywanie niemytych warzyw lub owoców, które były w kontakcie z zanieczyszczoną glebą;
- Kontakt z zakażonymi zwierzętami, np. podczas głaskania psa;
- Spożywanie zanieczyszczonego pożywienia lub wody.
W przypadku spożycia jaj Toxocara canis, larwy wylęgają się w jelicie cienkim człowieka i wnikają do krwiobiegu. Larwy mogą migrować do różnych narządów, w tym do płuc, wątroby, mózgu i oczu, powodując różne objawy kliniczne.
3.3. Postacie kliniczne
Zakażenie Toxocara canis u ludzi może przebiegać bezobjawowo lub prowadzić do rozwoju różnych objawów, w zależności od wieku, stanu odporności i ilości spożytych jaj. Najczęstszymi postaciami klinicznymi są larwalne wędrowanie trzewne (VLM) i larwalne wędrowanie oczne (OLM).
VLM występuje, gdy larwy Toxocara canis migrują przez narządy wewnętrzne, takie jak wątroba, płuca i mózg. Objawy VLM są często niespecyficzne i mogą obejmować gorączkę, ból brzucha, nudności, wymioty, biegunkę, kaszel, duszność, bóle głowy, zmęczenie, utratę wagi i powiększenie wątroby lub śledziony.
OLM występuje, gdy larwy Toxocara canis migrują do oczu. Objawy OLM mogą obejmować zaburzenia widzenia, zapalenie spojówek, zapalenie tęczówki, zapalenie naczyniówki, a nawet ślepotę.
W rzadkich przypadkach zakażenie Toxocara canis może prowadzić do innych powikłań, takich jak zapalenie mózgu, zapalenie płuc, zapalenie wątroby i zapalenie nerek.
3.3.1. Larwalne wędrowanie trzewne (VLM)
Larwalne wędrowanie trzewne (VLM) jest najczęstszą postacią kliniczną zakażenia Toxocara canis u ludzi. Występuje, gdy larwy Toxocara canis migrują przez narządy wewnętrzne, takie jak wątroba, płuca i mózg. Objawy VLM są często niespecyficzne i mogą obejmować gorączkę, ból brzucha, nudności, wymioty, biegunkę, kaszel, duszność, bóle głowy, zmęczenie, utratę wagi i powiększenie wątroby lub śledziony.
Objawy VLM mogą pojawić się od kilku tygodni do kilku miesięcy po zakażeniu. W niektórych przypadkach zakażenie może przebiegać bezobjawowo. U dzieci VLM może prowadzić do zaburzeń rozwoju, takich jak opóźnienie wzrostu i rozwoju psychoruchowego.
Diagnostyka VLM jest często trudna, ponieważ objawy są niespecyficzne. Badania laboratoryjne, takie jak test ELISA, mogą pomóc w potwierdzeniu zakażenia, ale nie zawsze są wiarygodne. Diagnostyka obrazowa, np. USG lub tomografia komputerowa, może pomóc w wykryciu zmian w narządach wewnętrznych spowodowanych przez larwy Toxocara canis.
3.3.2. Larwalne wędrowanie oczne (OLM)
Larwalne wędrowanie oczne (OLM) jest rzadszą, ale poważniejszą postacią kliniczną zakażenia Toxocara canis. Występuje, gdy larwy Toxocara canis migrują do oczu. Objawy OLM mogą obejmować zaburzenia widzenia, zapalenie spojówek, zapalenie tęczówki, zapalenie naczyniówki, a nawet ślepotę.
Objawy OLM mogą pojawić się od kilku tygodni do kilku miesięcy po zakażeniu. W niektórych przypadkach zakażenie może przebiegać bezobjawowo. U dzieci OLM może prowadzić do rozwoju zaburzeń widzenia, takich jak zez, niedowidzenie i ślepota.
Diagnostyka OLM jest często trudna, ponieważ objawy są niespecyficzne. Badania laboratoryjne, takie jak test ELISA, mogą pomóc w potwierdzeniu zakażenia, ale nie zawsze są wiarygodne. Diagnostyka obrazowa, np. USG lub tomografia komputerowa, może pomóc w wykryciu zmian w oku spowodowanych przez larwy Toxocara canis.
Objawy zakażenia
Objawy zakażenia Toxocara canis u ludzi są zróżnicowane i zależą od wieku, stanu odporności i lokalizacji larw w organizmie. Zakażenie może przebiegać bezobjawowo, ale w niektórych przypadkach może prowadzić do rozwoju różnych objawów, które mogą być mylone z innymi schorzeniami.
4.1. Objawy VLM
Objawy larwalnego wędrowania trzewnego (VLM) są często niespecyficzne i mogą obejmować⁚
- Gorączkę
- Ból brzucha
- Nudności i wymioty
- Biegunkę
- Utratę wagi
- Zmęczenie
- Bóle głowy
- Kaszel
- Duszność
- Powiększenie wątroby lub śledziony
4.2. Objawy OLM
Objawy larwalnego wędrowania ocznego (OLM) mogą obejmować⁚
- Zaburzenia widzenia
- Zapalenie spojówek
- Zapalenie tęczówki
- Zapalenie naczyniówki
- Zeza
- Niedowidzenie
- Ślepotę
4.1. Objawy VLM
Objawy larwalnego wędrowania trzewnego (VLM) są często niespecyficzne i mogą być mylone z innymi schorzeniami. W związku z tym diagnostyka VLM może być trudna. Objawy mogą pojawić się od kilku tygodni do kilku miesięcy po zakażeniu, a ich nasilenie może być zróżnicowane.
Najczęstsze objawy VLM to⁚
- Gorączka⁚ podwyższona temperatura ciała, często występująca w sposób nieregularny.
- Ból brzucha⁚ może być ostry lub przewlekły, występujący w różnych miejscach brzucha.
- Nudności i wymioty⁚ mogą być częste i nasilone, zwłaszcza po posiłkach.
- Biegunkę⁚ może być wodnista lub krwawa, a jej występowanie może być nieregularne.
- Utratę wagi⁚ może być spowodowana brakiem apetytu, bólem brzucha i zaburzeniami wchłaniania.
- Zmęczenie⁚ poczucie ogólnego osłabienia i braku energii.
- Bóle głowy⁚ mogą być silne i uporczywe, a ich lokalizacja może być zróżnicowana.
- Kaszel⁚ może być suchy lub mokry, a jego nasilenie może być zróżnicowane.
- Duszność⁚ uczucie utrudnionego oddychania, często występujące podczas wysiłku.
- Powiększenie wątroby lub śledziony⁚ może być wyczuwalne podczas badania palpacyjnego brzucha.
W niektórych przypadkach VLM może prowadzić do rozwoju poważnych powikłań, takich jak zapalenie płuc, zapalenie wątroby, zapalenie mózgu, a nawet zapalenie osierdzia.
4.2. Objawy OLM
Objawy larwalnego wędrowania ocznego (OLM) są często związane z zaburzeniami widzenia i stanem zapalnym oka. W niektórych przypadkach zakażenie może przebiegać bezobjawowo, ale w innych może prowadzić do rozwoju poważnych powikłań, takich jak ślepota.
Najczęstsze objawy OLM to⁚
- Zaburzenia widzenia⁚ mogą obejmować rozmyte widzenie, podwójne widzenie, ślepotę w jednym lub obu oczach, a także problemy z ostrością widzenia.
- Zapalenie spojówek⁚ zaczerwienienie i podrażnienie spojówek, często towarzyszy im swędzenie i łzawienie.
- Zapalenie tęczówki⁚ zapalenie tęczówki, która jest barwną częścią oka, może prowadzić do bólu oka, światłowstrętu i zaburzeń widzenia.
- Zapalenie naczyniówki⁚ zapalenie naczyniówki, która jest wewnętrzną warstwą oka, może prowadzić do utraty widzenia, a nawet ślepoty.
- Zeza⁚ nieprawidłowe ustawienie gałek ocznych, które może prowadzić do problemów z widzeniem obuocznym.
- Niedowidzenie⁚ zmniejszona ostrość widzenia, która może być spowodowana uszkodzeniem siatkówki lub nerwu wzrokowego.
- Ślepota⁚ całkowita utrata wzroku, która może być spowodowana poważnymi uszkodzeniami oka.
Objawy OLM mogą pojawić się od kilku tygodni do kilku miesięcy po zakażeniu. W przypadku wystąpienia jakichkolwiek objawów ze strony oczu, konieczna jest szybka konsultacja z okulistą.
Diagnostyka
Diagnostyka zakażenia Toxocara canis u ludzi jest często trudna, ponieważ objawy są niespecyficzne i mogą być mylone z innymi schorzeniami; W celu postawienia prawidłowej diagnozy konieczne jest zebranie wywiadu od pacjenta, przeprowadzenie badania fizykalnego oraz wykonanie badań laboratoryjnych i obrazowych.
5.1. Badania laboratoryjne
Badania laboratoryjne mogą pomóc w potwierdzeniu zakażenia Toxocara canis, ale nie zawsze są wiarygodne. Najczęściej stosowanym testem jest test ELISA (ang. enzyme-linked immunosorbent assay), który wykrywa przeciwciała przeciwko Toxocara canis w surowicy krwi.
Należy jednak pamiętać, że test ELISA może dawać fałszywie dodatnie wyniki, ponieważ przeciwciała przeciwko Toxocara canis mogą być obecne w organizmie człowieka również po przebytym zakażeniu, które zostało już wyleczone.
5.2. Diagnostyka obrazowa
Diagnostyka obrazowa, np. USG lub tomografia komputerowa, może pomóc w wykryciu zmian w narządach wewnętrznych spowodowanych przez larwy Toxocara canis. Na przykład USG może wykryć powiększenie wątroby lub śledziony, a tomografia komputerowa może wykryć zmiany w płucach lub mózgu.
5.1. Badania laboratoryjne
Badania laboratoryjne odgrywają istotną rolę w diagnostyce zakażenia Toxocara canis u ludzi, ale ich skuteczność jest ograniczona. Najczęściej stosowanym testem jest test ELISA (ang. enzyme-linked immunosorbent assay), który wykrywa przeciwciała przeciwko Toxocara canis w surowicy krwi. Test ten opiera się na zasadzie wiązania antygenu (w tym przypadku antygenu Toxocara canis) z przeciwciałem, które jest obecne w surowicy krwi pacjenta.
Jeżeli w surowicy krwi pacjenta znajdują się przeciwciała przeciwko Toxocara canis, test ELISA będzie dodatni. Należy jednak pamiętać, że test ELISA może dawać fałszywie dodatnie wyniki, ponieważ przeciwciała przeciwko Toxocara canis mogą być obecne w organizmie człowieka również po przebytym zakażeniu, które zostało już wyleczone.
Dodatkowo, test ELISA może być ujemny u osób z ostrym zakażeniem, ponieważ organizm nie zdążył jeszcze wytworzyć wystarczającej ilości przeciwciał. W takich przypadkach może być konieczne wykonanie innych badań, np. testu Western blot, który jest bardziej specyficzny i pozwala na identyfikację poszczególnych białek Toxocara canis.
5.2. Diagnostyka obrazowa
Diagnostyka obrazowa odgrywa ważną rolę w potwierdzeniu zakażenia Toxocara canis u ludzi, szczególnie w przypadku larwalnego wędrowania trzewnego (VLM) i larwalnego wędrowania ocznego (OLM). Badania obrazowe pozwalają na wizualizację zmian w narządach wewnętrznych spowodowanych przez larwy Toxocara canis, co może pomóc w postawieniu prawidłowej diagnozy i zaplanowaniu odpowiedniego leczenia.
Najczęściej stosowanymi metodami diagnostyki obrazowej w przypadku zakażenia Toxocara canis są⁚
- Ultrasonografia (USG)⁚ USG jest nieinwazyjną metodą, która wykorzystuje fale dźwiękowe do tworzenia obrazu narządów wewnętrznych. USG może pomóc w wykryciu powiększenia wątroby lub śledziony, co może być oznaką VLM.
- Tomografia komputerowa (TK)⁚ TK jest bardziej zaawansowaną metodą obrazowania, która wykorzystuje promieniowanie rentgenowskie do tworzenia trójwymiarowych obrazów narządów wewnętrznych. TK może pomóc w wykryciu zmian w płucach, wątrobie, mózgu i innych narządach, które mogą być spowodowane przez larwy Toxocara canis.
- Rezonans magnetyczny (MRI)⁚ MRI jest nieinwazyjną metodą obrazowania, która wykorzystuje pole magnetyczne i fale radiowe do tworzenia obrazów narządów wewnętrznych. MRI jest bardziej czuła niż USG i TK w wykrywaniu zmian w mózgu, co może być przydatne w diagnostyce VLM, gdy podejrzewa się zapalenie mózgu.
Wybór metody diagnostyki obrazowej zależy od objawów klinicznych pacjenta i od tego, który narząd jest podejrzewany o zakażenie.
Leczenie
Leczenie zakażenia Toxocara canis u ludzi jest zazwyczaj objawowe i ma na celu złagodzenie objawów oraz zapobieganie powikłaniom. W przypadku larwalnego wędrowania trzewnego (VLM) leczenie obejmuje zazwyczaj podawanie leków przeciwrobaczych, takich jak albendazol lub mebendazol. Leki te działają poprzez zabijanie larw Toxocara canis w organizmie człowieka.
6.1. Leczenie VLM
Leczenie VLM zależy od nasilenia objawów i wieku pacjenta. W przypadku łagodnych objawów leczenie może obejmować jedynie obserwację i leczenie objawowe, np. podawanie leków przeciwgorączkowych, przeciwbólowych i przeciwzapalnych. W przypadku cięższych objawów, takich jak ból brzucha, gorączka, wymioty i biegunka, może być konieczne podawanie leków przeciwrobaczych.
6.2. Leczenie OLM
Leczenie OLM jest bardziej złożone i zależy od stopnia zaawansowania choroby. W przypadku łagodnych objawów leczenie może obejmować jedynie obserwację i leczenie objawowe, np. podawanie leków przeciwzapalnych. W przypadku cięższych objawów, takich jak utrata widzenia, może być konieczne leczenie chirurgiczne, np. usunięcie larw Toxocara canis z oka.
6.1. Leczenie VLM
Leczenie larwalnego wędrowania trzewnego (VLM) zależy od nasilenia objawów i wieku pacjenta. W przypadku łagodnych objawów, takich jak ból brzucha, gorączka i zmęczenie, leczenie może obejmować jedynie obserwację i leczenie objawowe. W przypadku cięższych objawów, takich jak silny ból brzucha, wymioty, biegunka i utrata wagi, może być konieczne podawanie leków przeciwrobaczych.
Najczęściej stosowanymi lekami przeciwrobaczymi w leczeniu VLM są albendazol i mebendazol. Leki te działają poprzez zabijanie larw Toxocara canis w organizmie człowieka. Dawkowanie i czas trwania leczenia zależą od wieku pacjenta, nasilenia objawów i indywidualnego stanu zdrowia.
W przypadku dzieci z VLM leczenie może być bardziej złożone i wymagać ścisłej obserwacji lekarza. W niektórych przypadkach może być konieczne zastosowanie leków przeciwzapalnych lub innych leków, aby złagodzić objawy i zapobiec powikłaniom.
Należy pamiętać, że leczenie VLM nie zawsze jest skuteczne i może być konieczne powtórzenie kuracji lekami przeciwrobaczymi. W niektórych przypadkach larwy Toxocara canis mogą przetrwać w organizmie człowieka przez długi czas, a objawy mogą nawracać.
6.2. Leczenie OLM
Leczenie larwalnego wędrowania ocznego (OLM) jest bardziej złożone i zależy od stopnia zaawansowania choroby. W przypadku łagodnych objawów, takich jak zapalenie spojówek i niewielkie zaburzenia widzenia, leczenie może obejmować jedynie obserwację i leczenie objawowe, np. podawanie leków przeciwzapalnych.
W przypadku cięższych objawów, takich jak utrata widzenia, zapalenie naczyniówki lub zapalenie tęczówki, może być konieczne leczenie chirurgiczne. Celem operacji jest usunięcie larw Toxocara canis z oka, aby zapobiec dalszemu uszkodzeniu wzroku.
W niektórych przypadkach może być konieczne zastosowanie leków przeciwrobaczych, takich jak albendazol lub mebendazol, aby zabić larwy Toxocara canis w oku. Leki te są jednak mniej skuteczne w leczeniu OLM niż w przypadku VLM, ponieważ larwy Toxocara canis w oku są często otoczone tkanką bliznowatą, która utrudnia dostęp leków do pasożytów.
Należy pamiętać, że leczenie OLM nie zawsze jest skuteczne i może być konieczne powtórzenie kuracji lekami przeciwrobaczymi lub operacji. W niektórych przypadkach utrata widzenia może być trwała, nawet po leczeniu.