Monetaryzm: definicja, historia i główne założenia

Monetaryzm⁚ definicja, historia i główne założenia

Monetaryzm to szkoła ekonomiczna, która skupia się na roli pieniądza w gospodarce i jego wpływie na inflację, wzrost gospodarczy i cykle koniunkturalne.

Monetaryzm definiuje się jako teorię ekonomiczna, która podkreśla znaczenie kontroli podaży pieniądza w celu stabilizacji gospodarki.

Korzenie monetaryzmu sięgają XIX wieku, ale jego współczesna forma rozwinęła się w latach 50; i 60. XX wieku.

Kluczowe założenia monetaryzmu obejmują przekonanie, że długoterminowy wzrost gospodarczy jest możliwy tylko przy stabilnej podaży pieniądza.

1.1. Wprowadzenie

Monetaryzm to jedna z najważniejszych szkół ekonomicznych XX wieku, która zrewolucjonizowała sposób myślenia o roli pieniądza w gospodarce. W przeciwieństwie do keynesizmu, który skupia się na wpływie popytu agregatowego na gospodarkę, monetaryzm podkreśla znaczenie podaży pieniądza i jej wpływu na inflację, wzrost gospodarczy oraz cykle koniunkturalne. Teoria monetaryzmu zyskała popularność w latach 70. XX wieku, w odpowiedzi na kryzys gospodarczy, który dotknął wiele krajów rozwiniętych. W tym czasie, rosnąca inflacja i stagflacja stały się poważnym problemem, a tradycyjne narzędzia polityki fiskalnej okazały się nieskuteczne. Monetaryzm oferował alternatywne podejście do zarządzania gospodarką, skupiając się na kontroli podaży pieniądza jako kluczowym elemencie stabilizacji.

1.2. Definicja monetaryzmu

Monetaryzm to teoria ekonomiczna, która podkreśla znaczenie kontroli podaży pieniądza w celu stabilizacji gospodarki. Głównym założeniem monetaryzmu jest to, że zmiany w podaży pieniądza mają bezpośredni i znaczący wpływ na poziom cen i aktywność gospodarczą. Monetaryści uważają, że nadmierna emisja pieniądza prowadzi do inflacji, podczas gdy zbyt mała podaż pieniądza może prowadzić do recesji. Według monetarystów, stabilność cen jest kluczowa dla długoterminowego wzrostu gospodarczego, a nadmierna inflacja jest szkodliwa dla gospodarki, ponieważ eroduje siłę nabywczą pieniądza i utrudnia planowanie inwestycyjne. Głównym celem polityki monetarnej w monetaryzmie jest utrzymanie stabilności cen poprzez precyzyjne zarządzanie podażą pieniądza. W przeciwieństwie do keynesizmu, który skupia się na stymulowaniu popytu agregatowego poprzez interwencje fiskalne, monetaryzm podkreśla rolę banku centralnego w kontrolowaniu podaży pieniądza jako głównego narzędzia stabilizacji gospodarczej.

1.3. Historia monetaryzmu

Korzenie monetaryzmu sięgają XIX wieku, kiedy to ekonomiści, tacy jak David Ricardo i John Stuart Mill, podkreślali znaczenie stabilności pieniądza dla zdrowej gospodarki. Jednak współczesna forma monetaryzmu rozwinęła się w latach 50. i 60. XX wieku, w odpowiedzi na rosnącą inflację i stagflację, które dotknęły wiele krajów rozwiniętych. W tym czasie, tradycyjne narzędzia polityki fiskalnej okazały się nieskuteczne w walce z inflacją, a ekonomiści zaczęli szukać nowych rozwiązań. Kluczową postacią w rozwoju monetaryzmu był Milton Friedman, który w latach 50. i 60. XX wieku opublikował szereg prac, w których argumentował, że nadmierna emisja pieniądza jest głównym czynnikiem inflacji. Friedman i jego współpracownicy z Uniwersytetu w Chicago stworzyli solidne podstawy teoretyczne dla monetaryzmu, które zyskały szerokie uznanie w środowisku ekonomicznym. W latach 70. XX wieku, w obliczu rosnącej inflacji i stagflacji, idee monetaryzmu stały się coraz bardziej popularne, a wiele banków centralnych zaczęło stosować politykę monetarną oparte na kontroli podaży pieniądza.

1.4. Kluczowe założenia monetaryzmu

Kluczowe założenia monetaryzmu obejmują przekonanie, że długoterminowy wzrost gospodarczy jest możliwy tylko przy stabilnej podaży pieniądza. Monetaryści uważają, że nadmierna emisja pieniądza prowadzi do inflacji, która eroduje siłę nabywczą pieniądza i utrudnia planowanie inwestycyjne. W rezultacie, nadmierna inflacja może hamować wzrost gospodarczy. Z drugiej strony, zbyt mała podaż pieniądza może prowadzić do recesji, ponieważ ogranicza dostępność kredytu i inwestycji. Monetaryści podkreślają, że bank centralny powinien dążyć do utrzymania stabilnej podaży pieniądza, aby zapewnić stabilność cen i sprzyjać zrównoważonemu wzrostowi gospodarczemu. W tym kontekście, monetaryzm odrzuca interwencje fiskalne jako skuteczny sposób na stabilizację gospodarki, argumentując, że takie interwencje często prowadzą do niepożądanych efektów ubocznych, takich jak wzrost długu publicznego i inflacja. Monetaryści uważają, że najlepszym sposobem na zarządzanie gospodarką jest utrzymanie stabilnej podaży pieniądza, co zapewnia stabilność cen i sprzyja długoterminowemu wzrostowi gospodarczemu;

Główni przedstawiciele monetaryzmu

Wśród głównych przedstawicieli monetaryzmu znajdują się Milton Friedman, Friedrich Hayek oraz Anna Schwartz.

2.1. Milton Friedman

Milton Friedman (1912-2006) był amerykańskim ekonomistą, laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii w 1976 roku. Friedman jest uznawany za jednego z głównych twórców współczesnego monetaryzmu. Jego prace, takie jak “A Monetary History of the United States, 1867-1960” (współautorstwo z Anną Schwartz), miały ogromny wpływ na rozwój tej szkoły ekonomicznej. Friedman argumentował, że nadmierna emisja pieniądza jest głównym czynnikiem inflacji, a stabilna podaż pieniądza jest kluczowa dla stabilności cen i długoterminowego wzrostu gospodarczego. W swoich pracach, Friedman podkreślał rolę banku centralnego w kontrolowaniu podaży pieniądza jako głównego narzędzia stabilizacji gospodarczej. Friedman był również zwolennikiem wolnego rynku i ograniczenia interwencji rządowej w gospodarkę. Uważał, że rząd powinien skupić się na zapewnieniu stabilnej podaży pieniądza, a nie na próbach sterowania gospodarką poprzez interwencje fiskalne. Idee Friedmana miały ogromny wpływ na politykę monetarną wielu krajów w drugiej połowie XX wieku, a jego prace są nadal uważane za fundamentalne dla zrozumienia roli pieniądza w gospodarce.

2.2. Friedrich Hayek

Friedrich August von Hayek (1899-1992) był austriackim ekonomistą, laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii w 1974 roku. Hayek był znany ze swoich prac na temat teorii cyklu koniunkturalnego, teorii pieniądza i teorii wolnego rynku. W swoich pracach, Hayek argumentował, że nadmierna emisja pieniądza przez bank centralny prowadzi do sztucznego boomu gospodarczego, który w końcu kończy się recesją. Uważał, że stabilność cen jest kluczowa dla długoterminowego wzrostu gospodarczego, a interwencje rządowe w gospodarkę, w tym manipulowanie podażą pieniądza, często prowadzą do niepożądanych efektów ubocznych. Hayek był zwolennikiem wolnego rynku i ograniczenia roli państwa w gospodarce. Uważał, że rząd powinien skupić się na zapewnieniu praworządności i ochrony własności prywatnej, a nie na próbach sterowania gospodarką. Idee Hayecka miały duży wpływ na rozwój monetaryzmu i innych szkół ekonomicznych, które podkreślają znaczenie wolnego rynku i ograniczenia interwencji rządowej w gospodarce.

2.3. Inni ważni przedstawiciele

Oprócz Miltona Friedmana i Friedricha Hayecka, do grona ważnych przedstawicieli monetaryzmu należą również⁚ Anna Schwartz, która współpracowała z Friedmanem przy “A Monetary History of the United States, 1867-1960”, Karl Brunner, który wraz z Allanem Meltzerem stworzył teorię “monetaryzmu racjonalnych oczekiwań”, i Robert Mundell, który rozwinął teorię optymalnej waluty i polityki monetarnej w otwartej gospodarce. Ci ekonomiści, w swoich pracach, rozwijali i pogłębiali idee monetaryzmu, wnosząc wkład w rozwój tej szkoły ekonomicznej. Ich prace miały znaczący wpływ na kształtowanie polityki monetarnej wielu krajów, a ich idee są nadal aktualne i dyskutowane w środowisku ekonomicznym. Warto również wspomnieć o innych ważnych postaciach, takich jak Ludwig von Mises, Murray Rothbard, i Ron Paul, którzy, choć nie są bezpośrednio związani z monetaryzmem, wpłynęli na rozwój tej szkoły ekonomicznej poprzez swoje prace na temat teorii pieniądza i wolnego rynku.

Monetaryzm w kontekście innych szkół ekonomicznych

Monetaryzm, jako szkoła ekonomiczna, wyróżnia się od innych szkół, zwłaszcza keynesizmu i klasycznej szkoły ekonomicznej.

3.1. Różnice między monetaryzmem a keynesizmem

Monetaryzm i keynesizm to dwie główne szkoły ekonomiczne, które różnią się w swoich poglądach na rolę państwa w gospodarce i na mechanizmy funkcjonowania gospodarki. Główna różnica między tymi szkołami polega na tym, że keynesizm skupia się na wpływie popytu agregatowego na gospodarkę, podczas gdy monetaryzm podkreśla znaczenie podaży pieniądza. Keynesizm argumentuje, że rząd powinien interweniować w gospodarkę w celu stabilizacji cyklu koniunkturalnego poprzez manipulowanie wydatkami rządowymi i podatkami. Monetaryzm z kolei uważa, że najlepszym sposobem na stabilizację gospodarki jest utrzymanie stabilnej podaży pieniądza, a interwencje fiskalne często prowadzą do niepożądanych efektów ubocznych. Keynesizm zakłada, że gospodarka jest niestabilna i że rząd powinien aktywnie interweniować w celu stabilizacji cyklu koniunkturalnego. Monetaryzm z kolei zakłada, że gospodarka jest stabilna, a interwencje rządowe często zakłócają naturalne mechanizmy samoregulacji gospodarki.

3.2. Monetarizm a klasyczna szkoła ekonomiczna

Monetaryzm, choć różni się od keynesizmu, ma wiele wspólnego z klasyczną szkołą ekonomiczną. Zarówno klasyczni ekonomiści, jak i monetaryści podkreślają znaczenie wolnego rynku i ograniczenia interwencji rządowej w gospodarce. Obie szkoły uważają, że gospodarka jest w stanie sama się uregulować, a interwencje rządowe często prowadzą do niepożądanych efektów ubocznych. Różnica między monetaryzmem a klasyczną szkołą ekonomiczną polega na tym, że klasyczni ekonomiści skupiali się na wpływie podaży na gospodarkę, podczas gdy monetaryści skupiają się na wpływie podaży pieniądza. Klasyczni ekonomiści uważali, że podaż pieniądza nie ma znaczącego wpływu na gospodarkę, a zmiany w podaży pieniądza jedynie wpływają na poziom cen. Monetaryści z kolei uważają, że podaż pieniądza ma istotny wpływ na gospodarkę, a zmiany w podaży pieniądza wpływają nie tylko na poziom cen, ale także na poziom produkcji i zatrudnienia.

Narzędzia polityki monetarnej w monetaryzmie

Monetaryzm wykorzystuje różne narzędzia polityki monetarnej, w tym sterowanie podażą pieniądza, regulacja stóp procentowych i operacje otwartego rynku.

4.1. Sterowanie podażą pieniądza

Głównym celem polityki monetarnej w monetaryzmie jest utrzymanie stabilnej podaży pieniądza. Monetaryści uważają, że nadmierna emisja pieniądza prowadzi do inflacji, a zbyt mała podaż pieniądza może prowadzić do recesji. Dlatego też, bank centralny powinien dążyć do utrzymania stabilnej podaży pieniądza, aby zapewnić stabilność cen i sprzyjać zrównoważonemu wzrostowi gospodarczemu. Sterowanie podażą pieniądza może odbywać się poprzez różne mechanizmy, takie jak⁚

• Zmiana stopy rezerw obowiązkowych dla banków komercyjnych.
• Operacje otwartego rynku, czyli kupno lub sprzedaż obligacji skarbowych przez bank centralny.
• Zmiana stopy redyskonta, czyli stopy procentowej, po której bank centralny udziela pożyczek bankom komercyjnym.

Bank centralny, poprzez manipulowanie tymi narzędziami, może wpływać na ilość pieniądza w obiegu i tym samym na poziom cen i aktywność gospodarczą.

4.2. Regulacja stóp procentowych

Regulacja stóp procentowych jest jednym z kluczowych narzędzi polityki monetarnej stosowanych przez banki centralne w ramach monetaryzmu. Stopy procentowe wpływają na koszt kredytu, a tym samym na poziom inwestycji i konsumpcji w gospodarce. Podwyższenie stóp procentowych sprawia, że pożyczki stają się droższe, co zniechęca do inwestowania i konsumpcji. Z drugiej strony, obniżenie stóp procentowych sprawia, że pożyczki stają się tańsze, co zachęca do inwestowania i konsumpcji. Bank centralny, poprzez regulację stóp procentowych, może wpływać na poziom aktywności gospodarczej i na inflację. W przypadku rosnącej inflacji, bank centralny może podnieść stopy procentowe, aby ograniczyć inwestycje i konsumpcję, co z kolei spowolni tempo wzrostu cen. W przypadku recesji, bank centralny może obniżyć stopy procentowe, aby zachęcić do inwestowania i konsumpcji, co z kolei przyspieszy tempo wzrostu gospodarczego. Regulacja stóp procentowych jest ważnym narzędziem polityki monetarnej, które pozwala na elastyczne reagowanie na zmiany w gospodarce.

4.3. Operacje otwartego rynku

Operacje otwartego rynku to jedno z najważniejszych narzędzi polityki monetarnej stosowanych przez banki centralne w ramach monetaryzmu. Operacje otwartego rynku polegają na kupnie lub sprzedaży obligacji skarbowych przez bank centralny na rynku otwartym. Kupno obligacji skarbowych przez bank centralny zwiększa podaż pieniądza w obiegu, ponieważ bank centralny płaci za obligacje pieniędzmi. Sprzedaż obligacji skarbowych przez bank centralny zmniejsza podaż pieniądza w obiegu, ponieważ bank centralny otrzymuje za obligacje pieniądze. Bank centralny, poprzez operacje otwartego rynku, może wpływać na ilość pieniądza w obiegu i tym samym na poziom cen i aktywność gospodarczą. W przypadku rosnącej inflacji, bank centralny może sprzedawać obligacje skarbowych, aby zmniejszyć podaż pieniądza w obiegu i spowolnić tempo wzrostu cen. W przypadku recesji, bank centralny może kupować obligacje skarbowych, aby zwiększyć podaż pieniądza w obiegu i przyspieszyć tempo wzrostu gospodarczego. Operacje otwartego rynku są ważnym narzędziem polityki monetarnej, które pozwala na precyzyjne i elastyczne zarządzanie podażą pieniądza.

Wpływ monetaryzmu na gospodarkę

Monetaryzm miał znaczący wpływ na gospodarkę, zwłaszcza w kontekście stabilizacji inflacji, wzrostu gospodarczego i zarządzania cyklami koniunkturalnymi.

5.1. Stabilizacja inflacji

Jednym z głównych celów monetaryzmu jest stabilizacja inflacji. Monetaryści uważają, że nadmierna emisja pieniądza jest głównym czynnikiem inflacji, a stabilna podaż pieniądza jest kluczowa dla stabilności cen. W praktyce, banki centralne stosują różne narzędzia polityki monetarnej, takie jak regulacja stóp procentowych i operacje otwartego rynku, aby kontrolować podaż pieniądza i stabilizować inflację. W przypadku rosnącej inflacji, bank centralny może podnieść stopy procentowe lub sprzedawać obligacje skarbowych, aby zmniejszyć podaż pieniądza w obiegu i spowolnić tempo wzrostu cen. W ten sposób, monetaryzm przyczynił się do stabilizacji inflacji w wielu krajach, co miało pozytywny wpływ na gospodarkę. Stabilne ceny sprzyjają planowaniu inwestycyjnemu, a także zmniejszają niepewność i ryzyko w gospodarce. W rezultacie, stabilizacja inflacji może sprzyjać długoterminowemu wzrostowi gospodarczemu.

5;2. Wzrost gospodarczy

Monetaryzm zakłada, że stabilna podaż pieniądza sprzyja długoterminowemu wzrostowi gospodarczemu. Monetaryści uważają, że nadmierna emisja pieniądza prowadzi do inflacji, która eroduje siłę nabywczą pieniądza i utrudnia planowanie inwestycyjne. W rezultacie, nadmierna inflacja może hamować wzrost gospodarczy. Z drugiej strony, zbyt mała podaż pieniądza może prowadzić do recesji, ponieważ ogranicza dostępność kredytu i inwestycji. Monetaryści podkreślają, że bank centralny powinien dążyć do utrzymania stabilnej podaży pieniądza, aby zapewnić stabilność cen i sprzyjać zrównoważonemu wzrostowi gospodarczemu. W praktyce, banki centralne stosują różne narzędzia polityki monetarnej, takie jak regulacja stóp procentowych i operacje otwartego rynku, aby kontrolować podaż pieniądza i wspierać wzrost gospodarczy. W przypadku recesji, bank centralny może obniżyć stopy procentowe lub kupować obligacje skarbowych, aby zwiększyć podaż pieniądza w obiegu i zachęcić do inwestowania i konsumpcji, co z kolei przyspieszy tempo wzrostu gospodarczego.

5.3. Zarządzanie cyklami koniunkturalnymi

Monetaryzm odgrywa istotną rolę w zarządzaniu cyklami koniunkturalnymi, czyli okresami wzrostu i spadku aktywności gospodarczej. Monetaryści uważają, że głównym czynnikiem wpływającym na cykle koniunkturalne są zmiany w podaży pieniądza. W okresach boomu gospodarczego, bank centralny może podnieść stopy procentowe lub sprzedawać obligacje skarbowych, aby zmniejszyć podaż pieniądza w obiegu i spowolnić tempo wzrostu gospodarczego. W ten sposób, bank centralny może zapobiegać nadmiernemu wzrostowi cen i inflacji. W okresach recesji, bank centralny może obniżyć stopy procentowe lub kupować obligacje skarbowych, aby zwiększyć podaż pieniądza w obiegu i zachęcić do inwestowania i konsumpcji, co z kolei przyspieszy tempo wzrostu gospodarczego. W ten sposób, monetaryzm może pomóc w stabilizowaniu cyklu koniunkturalnego i w zapobieganiu gwałtownym spadkom i wzrostom aktywności gospodarczej. Zarządzanie cyklami koniunkturalnymi jest kluczowe dla zapewnienia stabilności i przewidywalności w gospodarce, co sprzyja długoterminowemu wzrostowi gospodarczemu i dobrobytowi społeczeństwa.

Krytyka monetaryzmu

Mimo wielu zalet, monetaryzm spotyka się z szeregiem krytyki, głównie ze względu na brak uwzględnienia czynników niemonetarnych, trudności w precyzyjnym sterowaniu podażą pieniądza i zagrożenie deflacji.

6.1. Brak uwzględnienia czynników niemonetarnych

Jednym z głównych zarzutów wobec monetaryzmu jest to, że zbyt mocno skupia się na roli pieniądza w gospodarce, ignorując inne czynniki, które wpływają na poziom cen i aktywność gospodarczą; Krytycy wskazują, że zmiany w kosztach produkcji, popyt na dobra i usługi, a także polityka fiskalna mogą mieć równie duży wpływ na gospodarkę, jak zmiany w podaży pieniądza. Monetaryzm zakłada, że bank centralny może precyzyjnie kontrolować podaż pieniądza i w ten sposób wpływać na poziom cen i aktywność gospodarczą. W rzeczywistości, kontrola podaży pieniądza jest o wiele bardziej złożona i nie zawsze możliwe jest precyzyjne sterowanie jej poziomem. Krytycy wskazują, że monetaryzm nie uwzględnia również wpływu czynników psychologicznych i społecznych na zachowania konsumentów i przedsiębiorstw, które mogą mieć znaczący wpływ na gospodarkę.

6.2. Trudności w precyzyjnym sterowaniu podażą pieniądza

Monetaryzm zakłada, że bank centralny może precyzyjnie kontrolować podaż pieniądza i w ten sposób wpływać na poziom cen i aktywność gospodarczą. W rzeczywistości, kontrola podaży pieniądza jest o wiele bardziej złożona i nie zawsze możliwe jest precyzyjne sterowanie jej poziomem. Krytycy wskazują, że bank centralny może mieć trudności z precyzyjnym określeniem pożądanego poziomu podaży pieniądza, zwłaszcza w obliczu zmian w zachowaniach konsumentów i przedsiębiorstw, a także wpływu czynników zewnętrznych, takich jak globalizacja i zmiany technologiczne. Ponadto, bank centralny nie zawsze może szybko i efektywnie reagować na zmiany w gospodarce, co może prowadzić do opóźnień w wprowadzaniu polityki monetarnej. W rezultacie, monetaryzm może nie być w stanie zapewnić stabilności cen i zrównoważonego wzrostu gospodarczego, jeśli bank centralny nie jest w stanie precyzyjnie sterować podażą pieniądza.

6.3. Zagrożenie deflacji

Monetaryzm skupia się głównie na kontroli inflacji, ale krytycy wskazują, że nadmierne skupienie na tym celu może prowadzić do zagrożenia deflacji. Deflacja to spadek ogólnego poziomu cen, który może mieć negatywne skutki dla gospodarki. W warunkach deflacji, konsumenci odkładają zakupy, mając nadzieję na jeszcze niższe ceny w przyszłości. To z kolei zmniejsza popyt na towar i usługi, co prowadzi do spadek produkcji i zatrudnienia. Deflacja może również utrudniać spłatę długu, ponieważ realna wartość długu rośnie wraz ze spadkiem poziomu cen. W rezultacie, deflacja może prowadzić do recesji i pogłębiać kryzys gospodarczy. Krytycy monetaryzmu wskazują, że bank centralny powinien być ostrożny w kontrolowaniu podaży pieniądza, aby uniknąć zagrożenia deflacji.

Podsumowanie

Monetaryzm, choć spotyka się z krytyką, pozostaje ważną szkołą ekonomiczną, która wpłynęła na kształtowanie polityki monetarnej w wielu krajach.

7.1. Kluczowe wnioski

Monetaryzm to teoria ekonomiczna, która podkreśla znaczenie kontroli podaży pieniądza w celu stabilizacji gospodarki. Głównym założeniem monetaryzmu jest to, że zmiany w podaży pieniądza mają bezpośredni i znaczący wpływ na poziom cen i aktywność gospodarczą. Monetaryści uważają, że nadmierna emisja pieniądza prowadzi do inflacji, podczas gdy zbyt mała podaż pieniądza może prowadzić do recesji. Głównym celem polityki monetarnej w monetaryzmie jest utrzymanie stabilności cen poprzez precyzyjne zarządzanie podażą pieniądza. Monetaryzm zakłada, że bank centralny może precyzyjnie kontrolować podaż pieniądza i w ten sposób wpływać na poziom cen i aktywność gospodarczą. W praktyce, kontrola podaży pieniądza jest o wiele bardziej złożona i nie zawsze możliwe jest precyzyjne sterowanie jej poziomem; Mimo krytyki, monetaryzm pozostaje ważną szkołą ekonomiczną, która wpłynęła na kształtowanie polityki monetarnej w wielu krajach.

7.2. Znaczenie monetaryzmu w kontekście współczesnej ekonomii

Monetaryzm, mimo pewnych ograniczeń i krytyki, pozostaje ważną szkołą ekonomiczną w kontekście współczesnej ekonomii. Wpływ monetaryzmu na kształtowanie polityki monetarnej w wielu krajach jest niezaprzeczalny. Idee monetaryzmu służą jako podstawa do zarządzania podaj ą pieniądza i kontrolowania inflacji, a także do stabilizowania cyklu koniunkturalnego. Współczesne banki centralne stosują narzędzia polityki monetarnej opracowane w ramach monetaryzmu, takie jak regulacja stóp procentowych i operacje otwartego rynku. Choć monetaryzm nie jest pozbawiony wad, jego zasady pozostają istotne dla rozumienia funkcji pieniądza w gospodarce i dla kształtowania polityki monetarnej w świecie.