Model Lasswella: Elementy, Zalety i Wady

Model Lasswella⁚ Elementy, Zalety i Wady

Model Lasswella, opracowany przez Harolda Lasswella w 1948 roku, jest jednym z najważniejszych modeli komunikacji w naukach społecznych. Prezentuje on liniowy, jednokierunkowy proces komunikacji, który skupia się na pięciu kluczowych elementach.

Wprowadzenie

Model Lasswella, opracowany przez Harolda Lasswella w 1948 roku, jest jednym z najważniejszych modeli komunikacji w naukach społecznych. Prezentuje on liniowy, jednokierunkowy proces komunikacji, który skupia się na pięciu kluczowych elementach⁚ nadawcy, treści, odbiorcy, kanale i efekcie. Model ten jest powszechnie stosowany w analizie komunikacji politycznej, gdzie pozwala na zrozumienie, w jaki sposób informacje są przekazywane i odbierane przez różne grupy społeczne.

Lasswell, w swoim dziele “Komunikacja i społeczeństwo”, przedstawił model jako narzędzie do analizy procesu komunikacji, który można zastosować do różnych dziedzin, takich jak polityka, media, edukacja i reklama. Model ten pomógł w zrozumieniu, w jaki sposób komunikacja wpływa na kształtowanie opinii publicznej, zachowania polityczne i procesy decyzyjne.

Model Lasswella jest prosty i intuicyjny, co czyni go łatwym do zastosowania w praktyce. Jednakże, jego liniowy charakter i ograniczenie do jednokierunkowej komunikacji stanowią jego główne wady. W obecnym świecie, gdzie komunikacja jest zwykle dwukierunkowa i interaktywna, model Lasswella potrzebuje rozszerzenia, aby dokładniej odzwierciedlić złożoność procesów komunikacyjnych.

Model Lasswella⁚ Podstawowe Elementy

Model Lasswella opiera się na pięciu kluczowych elementach, które tworzą podstawowy schemat procesu komunikacji. Te elementy to⁚

1. Kto? (Nadawca)⁚ Oznacza osobę lub grupę, która inicjuje komunikację i przekazuje informacje. Może to być polityk, dziennikarz, organizacja społeczna, instytucja państwowa lub osoba prywatna.
2. Co? (Treść)⁚ Odnosi się do treści przekazu, czyli informacji, idei, opinii, emocji lub przekonań, które nadawca chce przekazać odbiorcy. Treść może być przedstawiona w różnej formie, np. w formie tekstu, obrazu, dźwięku lub filmu.
3. Do kogo? (Odbiorca)⁚ Oznacza osobę lub grupę, do której skierowany jest przekaz. Odbiorca może być indywidualny lub zbiorowy, a jego cechy, takie jak wiek, płeć, pochodzenie społeczne, wykształcenie, czy wartości, wpływają na sposób odbioru i interpretacji przekazu.
4. W jaki sposób? (Kanał)⁚ Odnosi się do medium, za pomocą którego przekaz jest przekazywany. Kanałem może być np; telewizja, radio, prasa, internet, media społecznościowe, telefon, poczta, czy rozmowa bezpośrednia.
5. Z jakim skutkiem? (Efekt)⁚ Odnosi się do wpływu przekazu na odbiorcę. Efekt może być różny, np. informacyjny, perswazyjny, emocjonalny, behawioralny. Efekt komunikacji zależy od wielu czynników, w tym od treści przekazu, kanału komunikacji, cech odbiorcy i kontekstu społecznego.

Kto? (Nadawca)

Nadawca w modelu Lasswella jest kluczowym elementem procesu komunikacji. To osoba lub grupa, która inicjuje komunikację i przekazuje informacje. Nadawca może być jednostką, np. politykiem, dziennikarzem, ekspertem, lub organizacją, np. partią polityczną, instytucją rządową, organizacją pozarządową. Kluczowe jest, że nadawca ma intencję przekazania informacji i wpłynięcia na odbiorcę w określony sposób.

W kontekście komunikacji politycznej, nadawca może mieć różne cele, np. przekazanie informacji, perswazję, mobilizację, czy budowanie wizerunku. Ważne jest, aby nadawca był wiarygodny i kompetentny w oczach odbiorcy, aby jego przekaz był skuteczny. Przykładowo, polityk, który chce przekonać wyborców do swojej wizji, musi budować swój wizerunek jako osoby kompetentnej i godnej zaufania.

Współczesne media społecznościowe stworzyły nowe możliwości dla nadawców, umożliwiając im bezpośredni kontakt z odbiorcami i budowanie z nimi relacji. Jednocześnie, rozpowszechnienie informacji w sieci stworzyło nowe wyzwania dla nadawcy, który musi konkurować o uwagę odbiorcy z wieloma innymi źródłami informacji.

Co? (Treść)

Treść komunikatu, czyli “co” w modelu Lasswella, stanowi rdzeń procesu komunikacji. To właśnie treść przekazuje informacje, idee, poglądy, emocje i przekonania, które nadawca chce przekazać odbiorcy. Treść może przybierać różne formy, np. tekst, obraz, dźwięk, film, a nawet kombinacje tych form.

W kontekście komunikacji politycznej, treść komunikatu może obejmować różne aspekty, np. programy polityczne, stanowiska w ważnych kwestiach, biografie polityków, informacje o wydarzeniach politycznych, kampanie wyborcze, czy też opinie na temat bieżących wydarzeń. Treść komunikatu politycznego powinna być dostosowana do odbiorcy i jego potrzeb, a także do kontekstu społecznego i politycznego.

Ważnym aspektem treści jest jej wiarygodność i obiektywność. Odbiorca musi mieć zaufanie do źródła informacji i być przekonany, że treść jest prawdziwa i rzetelna. W dobie fake newsów i manipulacji medialnych, krytyczne analizowanie treści komunikatów jest niezbędne dla zachowania trzeźwego spojrzenia na świat i podejmowania świadomych decyzji.

Do kogo? (Odbiorca)

Odbiorca w modelu Lasswella to osoba lub grupa, do której skierowany jest przekaz. Odbiorca to nie tylko pasywny odbiorca informacji, ale także aktywny uczestnik procesu komunikacji. Jego cechy, takie jak wiek, płeć, pochodzenie społeczne, wykształcenie, wartości, wpływają na sposób odbioru i interpretacji przekazu.

W kontekście komunikacji politycznej, odbiorca to głównie wyborcy, ale także opiniotwórcze media, organizacje społeczne, instytucje państwowe i inni aktorzy polityczni. Nadawca musi dostosować swoją komunikację do charakterystyki odbiorcy, aby była ona skuteczna i zrozumiała.

Współczesne media społecznościowe stworzyły nowe możliwości dla nadawcy, umożliwiając im bezpośredni kontakt z odbiorcami i budowanie z nimi relacji. Jednocześnie, rozpowszechnienie informacji w sieci stworzyło nowe wyzwania dla nadawcy, który musi konkurować o uwagę odbiorcy z wieloma innymi źródłami informacji.

W jaki sposób? (Kanał)

Kanał w modelu Lasswella to medium, za pomocą którego przekaz jest przekazywany od nadawcy do odbiorcy. Kanał może być tradycyjny, np. telewizja, radio, prasa, czy telefon, lub nowoczesny, np. internet, media społecznościowe, czy platformy streamingowe. Wybór kanału komunikacji jest kluczowy dla skuteczności przekazu i zależy od wielu czynników, takich jak charakter przekazu, cel nadawcy, charakterystyka odbiorcy, a także od kontekstu społecznego i politycznego.

W kontekście komunikacji politycznej, kanały komunikacji odgrywają kluczową rolę w kształtowaniu opinii publicznej i wpływie na zachowania polityczne. Tradycyjne media, takie jak telewizja i radio, mają duży wpływ na szerokie rzesze odbiorców, jednak ich znaczenie maleje w miarę rozwoju nowych mediów. Internet i media społecznościowe stworzyły nowe możliwości dla nadawcy, umożliwiając im bezpośredni kontakt z odbiorcami i budowanie z nimi relacji.

Wybór kanału komunikacji jest ważny także ze względu na jego koszty i efektywność. Tradycyjne media są zwykle droższe od nowoczesnych, ale mogą dotrzeć do szerszego grona odbiorców. Nowoczesne media są tańsze, ale mogą mieć mniejszy wpływ na opinie publiczną.

Z jakim skutkiem? (Efekt)

Efekt komunikacji, czyli “z jakim skutkiem” w modelu Lasswella, odnosi się do wpływu przekazu na odbiorcę. Efekt może być różny, np. informacyjny, perswazyjny, emocjonalny, behawioralny. Efekt komunikacji zależy od wielu czynników, w tym od treści przekazu, kanału komunikacji, cech odbiorcy i kontekstu społecznego.

Efekt informacyjny polega na przekazaniu odbiorcy nowych informacji, które wzbogacają jego wiedzę i świadomość. Efekt perswazyjny natomiast ma na celu wpłynięcie na opinie, postawy i zachowania odbiorcy. Efekt emocjonalny odnosi się do wywołania u odbiorcy określonych emocji, np. radości, smutku, gniewu, czy strachu. Efekt behawioralny skupia się na zmianie zachowania odbiorcy, np. zachęceniu go do głosowania na określonego kandydata, podjęcia akcji społecznej, czy zakupu określonego produktu.

Ocena efektu komunikacji jest ważna dla nadawcy, ponieważ pozwala mu na ocenę skuteczności swojej komunikacji i dostosowanie jej do celów. W kontekście komunikacji politycznej, efekt komunikacji może mieć znaczący wpływ na wyniki wyborów, kształtowanie opinii publicznej i procesy decyzyjne.

Zastosowanie Modelu Lasswella w Komunikacji Politycznej

Model Lasswella znajduje szerokie zastosowanie w analizie komunikacji politycznej, gdzie pozwala na zrozumienie, w jaki sposób informacje są przekazywane i odbierane przez różne grupy społeczne. Model ten jest przydatny w analizowaniu komunikatów politycznych, badaniu wpływu mediów na opinie publiczną i określaniu celów kampanii politycznych.

Analiza komunikatów politycznych za pomocą modelu Lasswella umożliwia identyfikację nadawcy, treści, odbiorcy, kanału i efektu komunikacji. Pozwala to na zrozumienie intencji nadawcy, charakteru przekazu, celów komunikacyjnych i wpływu komunikatu na odbiorcę.

Badanie wpływu mediów na opinie publiczną za pomocą modelu Lasswella pozwala na zrozumienie, w jaki sposób media kształtują poglądy i zachowania wyborców. Model ten umożliwia analizę treści mediów, identyfikację nadawców i odbiorców oraz ocenę efektu komunikacji medialnej.

Analiza Komunikatów Politycznych

Model Lasswella jest niezwykle użyteczny w analizie komunikatów politycznych, ponieważ pozwala na rozłożenie ich na poszczególne elementy i zbadanie ich wpływu na odbiorcę. Analizując komunikat polityczny, możemy zidentyfikować nadawcę, czyli osobę lub grupę, która go stworzyła. Następnie, analizujemy treść komunikatu, czyli informacje, idee, poglądy, emocje i przekonania, które on zawiera.

Kolejnym krokiem jest identyfikacja odbiorcy, czyli grupy osób, do których komunikat jest skierowany. Ważne jest również zrozumienie kanału, czyli medium, za pomocą którego komunikat jest przekazywany. W końcu, analizujemy efekt komunikatu, czyli jego wpływ na odbiorcę.

Model Lasswella pozwala na zrozumienie intencji nadawcy, charakteru przekazu, celów komunikacyjnych i wpływu komunikatu na odbiorcę. Pozwala on również na zbadanie efektywności komunikacji politycznej i wyciągnięcie wniosków dotyczących strategii komunikacyjnych w przyszłości.

Badanie Wpływu Mediów na Opinie Publiczną

Model Lasswella jest również niezwykle użyteczny w badaniu wpływu mediów na opinie publiczną. W tym kontekście, media odgrywają rolę nadawcy, a opinia publiczna jest odbiorcą. Model pozwala na analizę treści mediów, identyfikację nadawców i odbiorców oraz ocenę efektu komunikacji medialnej.

Zastosowanie modelu Lasswella w badaniach nad wpływem mediów na opinie publiczną umożliwia zrozumienie, w jaki sposób media kształtują poglądy i zachowania wyborców. Możemy analizować treść mediów pod kątem jej obiektywności, stronniczości, czy manipulacji.

Model Lasswella pozwala również na zbadanie wpływu różnych typów mediów na opinie publiczną. Na przykład, możemy porównać wpływ telewizji, radia, prasy i internetu na kształtowanie poglądów politycznych. Model ten jest niezwykle przydatny w badaniach nad wpływem mediów na procesy decyzyjne i zachowania wyborców.

Określanie Celów Kampanii Politycznych

Model Lasswella może być również wykorzystywany do określania celów kampanii politycznych. W tym kontekście, kampania polityczna jest traktowana jako proces komunikacji, w którym nadawca (np. partia polityczna, kandydat) próbuje wpłynąć na opinie publiczną i zachowania wyborców.

Model Lasswella pozwala na zdefiniowanie celów kampanii politycznej w kontekście pięciu kluczowych elementów⁚ kto (nadawca), co (treść), do kogo (odbiorca), w jaki sposób (kanał) i z jakim skutkiem (efekt). Na przykład, jeśli celem kampanii jest zwiększenie poparcia dla określonego kandydata, to nadawca musi określić treść komunikatu, która będzie atrakcyjna dla odbiorcy, a także wybrać kanały komunikacji, które dotrą do celowej grupy odbiorców.

Model Lasswella pozwala na zrozumienie złożoności procesu komunikacji politycznej i opracowanie skutecznych strategii kampanii wyborczych. Pomaga on w określeniu celów kampanii, wyborze treści komunikatu, dostosowaniu jej do odbiorcy i wyborze kanałów komunikacji.

Zalety Modelu Lasswella

Model Lasswella, pomimo swojej prostoty, posiada wiele zalet, które czynią go użytecznym narzędziem w analizie procesów komunikacyjnych.

1. Prostota i intuicyjność⁚ Model Lasswella jest prosty i intuicyjny, co czyni go łatwym do zrozumienia i zastosowania w praktyce.
2. Użyteczność w analizie komunikacji⁚ Model Lasswella jest przydatny w analizie różnych form komunikacji, w tym komunikacji politycznej, medialnej, reklamowej i społecznej.
3. Nacisk na efekt komunikacji⁚ Model Lasswella skupia się na efekcie komunikacji, czyli jej wpływie na odbiorcę. Pozwala to na zrozumienie skuteczności komunikacji i ocenę jej wpływu na zachowania i opinie odbiorcy.

Te zalety czynią model Lasswella niezwykle użytecznym w badaniach nad komunikacją i pozwalają na lepsze zrozumienie procesów komunikacyjnych w różnych kontekstach.

Prostota i Intuicyjność

Jedną z głównych zalet modelu Lasswella jest jego prostota i intuicyjność. Model ten prezentuje proces komunikacji w jasny i zrozumiały sposób, wyróżniając pięć kluczowych elementów⁚ nadawcę, treść, odbiorcę, kanał i efekt.

Prostota modelu Lasswella czyni go łatwym do zrozumienia i zastosowania w praktyce, nawet dla osób nie posiadających głębokiej wiedzy o teorii komunikacji. Intuicyjność modelu pozwala na szybkie i łatwe zidentyfikowanie kluczowych elementów procesu komunikacji i rozpoznanie ich wzajemnych zależności.

Prostota i intuicyjność modelu Lasswella czynią go użytecznym narzędziem w analizie różnych form komunikacji, od komunikacji miedzyludzkiej po komunikację masową. Model ten jest szczególnie przydatny w analizowaniu komunikatów politycznych, medialnych i reklamowych.

Użyteczność w Analizie Komunikacji

Model Lasswella jest niezwykle użyteczny w analizie różnych form komunikacji, w tym komunikacji politycznej, medialnej, reklamowej i społecznej. Model ten pozwala na systematyczne badanie procesów komunikacyjnych, identyfikację kluczowych elementów i analizę ich wzajemnych zależności.

W kontekście komunikacji politycznej, model Lasswella pozwala na zrozumienie, w jaki sposób informacje są przekazywane i odbierane przez różne grupy społeczne. Możemy analizować komunikaty polityczne, badając intencje nadawcy, treść przekazu, cel komunikacyjny i wpływ komunikatu na odbiorcę.

Model Lasswella jest również przydatny w analizie komunikacji medialnej, gdzie pozwala na zbadanie wpływu mediów na opinie publiczną i zachowania wyborców. Model ten pomaga w analizowaniu treści mediów, identyfikowaniu nadawców i odbiorców oraz ocenianiu efektu komunikacji medialnej.

Nacisk na Efekt Komunikacji

Model Lasswella skupia się na efekcie komunikacji, czyli jej wpływie na odbiorcę. To ważne odróżnienie od innych modeli komunikacji, które często koncentrują się na procesie komunikacji bez zwracania uwagi na jego skutki.

Nacisk na efekt komunikacji czyni model Lasswella użytecznym narzędziem w ocenianiu skuteczności komunikacji i rozpoznaniu jej wpływu na zachowania i opinie odbiorcy. Pozwala to na zrozumienie, czy komunikacja osiągnęła swoje cele i czy wpłynęła na odbiorcę w spodziewany sposób.

W kontekście komunikacji politycznej, efekt komunikacji może mieć znaczący wpływ na wyniki wyborów, kształtowanie opinii publicznej i procesy decyzyjne. Model Lasswella pozwala na zrozumienie złożoności procesów komunikacyjnych i opracowanie skutecznych strategii komunikacyjnych, które będą miały pożądany wpływ na odbiorcę.

Wady Modelu Lasswella

Model Lasswella, pomimo swoich zalet, posiada również pewne wady, które ograniczają jego zastosowanie w analizie procesów komunikacyjnych.

1. Brak szczegółowej analizy procesu komunikacji⁚ Model Lasswella skupia się na pięciu kluczowych elementach komunikacji, ale nie dostarcza szczegółowej analizy procesu komunikacji. Nie uwzględnia on np. wpływu kontekstu społecznego, kulturowego i psychologicznego na proces komunikacji.
2. Ograniczenie do jednokierunkowej komunikacji⁚ Model Lasswella zakłada liniowy, jednokierunkowy proces komunikacji, w którym nadawca przekazuje informacje odbiorcy. Nie uwzględnia on dwukierunkowej komunikacji, w której odbiorca może odpowiadać na przekaz i wpływać na nadawcę.
3. Brak uwagi na kwestie kontekstu⁚ Model Lasswella nie zwraca uwagi na wpływ kontekstu społecznego, kulturowego i psychologicznego na proces komunikacji. Kontekst ten może mieć znaczący wpływ na interpretację przekazu przez odbiorcę.

Te wady ograniczają zastosowanie modelu Lasswella w analizie złożonych procesów komunikacyjnych, zwłaszcza w kontekście współczesnego świata, gdzie komunikacja jest zwykle dwukierunkowa i interaktywna.

Brak Szczegółowej Analizy Procesu Komunikacji

Model Lasswella, pomimo swojej użyteczności, nie dostarcza szczegółowej analizy procesu komunikacji. Skupia się on głównie na pięciu kluczowych elementach⁚ nadawcy, treści, odbiorcy, kanale i efekcie; Nie uwzględnia jednak w pełni złożoności procesu komunikacji, który obejmuje także interpretację przekazu przez odbiorcę, odpowiedź na przekaz i wpływ kontekstu na proces komunikacji.

Model Lasswella nie uwzględnia np. wpływu kontekstu społecznego, kulturowego i psychologicznego na proces komunikacji. Kontekst ten może mieć znaczący wpływ na interpretację przekazu przez odbiorcę. Nie uwzględnia także faktu, że komunikacja jest często dwukierunkowa, a odbiorca może odpowiadać na przekaz i wpływać na nadawcę.

Brak szczegółowej analizy procesu komunikacji ogranicza zastosowanie modelu Lasswella w analizie złożonych procesów komunikacyjnych, zwłaszcza w kontekście współczesnego świata, gdzie komunikacja jest zwykle dwukierunkowa i interaktywna.

Ograniczenie do Jednokierunkowej Komunikacji

Model Lasswella zakłada liniowy, jednokierunkowy proces komunikacji, w którym nadawca przekazuje informacje odbiorcy. Nie uwzględnia on dwukierunkowej komunikacji, w której odbiorca może odpowiadać na przekaz i wpływać na nadawcę. W realnym świecie komunikacja jest zwykle dwukierunkowa i interaktywna.

Odbiorca nie jest tylko pasywnym odbiorcą informacji, ale także aktywnym uczestnikiem procesu komunikacji. Może on zadawać pytania, wyrażać swoje opinie, kontestować przekaz lub go interpretować w sposób różny od intencji nadawcy.

Ograniczenie modelu Lasswella do jednokierunkowej komunikacji ogranicza jego zastosowanie w analizie złożonych procesów komunikacyjnych, zwłaszcza w kontekście współczesnego świata, gdzie komunikacja jest zwykle dwukierunkowa i interaktywna.

Brak Uwagi na Kwestie Kontekstu

Model Lasswella nie zwraca uwagi na wpływ kontekstu społecznego, kulturowego i psychologicznego na proces komunikacji. Kontekst ten może mieć znaczący wpływ na interpretację przekazu przez odbiorcę. Na przykład, ten sam przekaz może być interpretowany w różny sposób przez osoby pochodzące z różnych kultur, posiadające różne wartości lub znajdujące się w różnych sytuacjach społecznych.

Model Lasswella nie uwzględnia także faktu, że komunikacja jest często wpływana przez czynniki pozostające poza kontroą nadawcy, np. przez wydarzenia polityczne, społeczne czy gospodarcze. Te czynniki mogą wpływać na interpretację przekazu przez odbiorcę i zmieniać jego wpływ na zachowanie odbiorcy.

Brak uwagi na kwestie kontekstu ogranicza zastosowanie modelu Lasswella w analizie złożonych procesów komunikacyjnych, zwłaszcza w kontekście współczesnego świata, gdzie komunikacja jest zwykle wpływana przez różne czynniki społeczne, kulturowe i psychologiczne.

Krytyka i Ograniczenia Modelu Lasswella

Model Lasswella, pomimo swojej popularności i użyteczności, jest również poddawany krytyce ze strony badaczy komunikacji. Główne zarzuty dotyczą uproszczenia złożonych procesów komunikacyjnych, braku uwzględnienia interakcji odbiorcy i ograniczenia do efektu behawioralnego.

Krytycy zarzucają modelowi Lasswella uproszczenie złożonych procesów komunikacyjnych. Model ten nie uwzględnia np. wpływu kontekstu społecznego, kulturowego i psychologicznego na proces komunikacji. Nie uwzględnia także faktu, że komunikacja jest często dwukierunkowa, a odbiorca może odpowiadać na przekaz i wpływać na nadawcę.

Model Lasswella jest również krytykowany za ograniczenie do efektu behawioralnego. Zakłada on, że komunikacja ma na celu zmianę zachowania odbiorcy. Nie uwzględnia jednak innych efektów komunikacji, np. efektu informacyjnego, perswazyjnego czy emocjonalnego.

Uproszczenie Złożonych Procesów Komunikacyjnych

Jednym z głównych zarzutów wobec modelu Lasswella jest jego uproszczenie złożonych procesów komunikacyjnych. Model ten przedstawia komunikację jako liniowy proces, w którym nadawca przekazuje informacje odbiorcy, pomijając wiele czynników, które wpływają na ten proces.

W rzeczywistości komunikacja jest znacznie bardziej złożona. Wpływają na nią różne czynniki, takie jak kontekst społeczny, kulturowy i psychologiczny, a także relacje między nadawcą a odbiorcą. Model Lasswella nie uwzględnia np. faktu, że odbiorca może interpretować przekaz w sposób różny od intencji nadawcy, a także że komunikacja jest często dwukierunkowa, a odbiorca może odpowiadać na przekaz i wpływać na nadawcę.

Uproszczenie modelu Lasswella może prowadzić do niepełnego zrozumienia procesów komunikacyjnych i ograniczać jego zastosowanie w analizie złożonych form komunikacji.

Brak Uwzględnienia Interakcji Odbiorcy

Model Lasswella zakłada liniowy, jednokierunkowy proces komunikacji, w którym nadawca przekazuje informacje odbiorcy. Nie uwzględnia on faktu, że odbiorca nie jest pasywnym odbiorcą informacji, ale także aktywnym uczestnikiem procesu komunikacji.

Odbiorca może interpretować przekaz w sposób różny od intencji nadawcy, a także odpowiadać na przekaz, zadając pytania, wyrażając swoje opinie lub kontestując treść przekazu. W realnym świecie komunikacja jest zwykle dwukierunkowa i interaktywna.

Brak uwzględnienia interakcji odbiorcy w modelu Lasswella ogranicza jego zastosowanie w analizie złożonych procesów komunikacyjnych, zwłaszcza w kontekście współczesnego świata, gdzie komunikacja jest zwykle dwukierunkowa i interaktywna.