Etnometodologia: Garfinkel, teoria, nurty, przedstawiciele

Etnometodología⁚ Garfinkel, teoria, corrientes, representantes

Etnometodología jest perspektywą badawczą, która koncentruje się na sposobach, w jakie ludzie tworzą i utrzymują porządek społeczny w codziennym życiu.

Wprowadzenie⁚ Etnometodología jako perspektywa badawcza

Etnometodología jest perspektywą badawczą w socjologii, która skupia się na analizie codziennych interakcji społecznych i sposobach, w jakie ludzie tworzą i utrzymują porządek społeczny. Jej głównym założeniem jest, że rzeczywistość społeczna nie jest obiektywnym faktem, ale raczej produktem ciągłych negocjacji i interpretacji. Etnometodolodzy badają, jak ludzie w codziennych sytuacjach wykorzystują wiedzę potoczną, aby nadać sens światu i swoim działaniom.

Kluczowym elementem etnometodologii jest analiza metod, których ludzie używają, aby nadawać sens swoim doświadczeniom. Zamiast skupiać się na strukturze społeczeństwa, etnometodolodzy interesują się tym, jak ludzie “robią” społeczeństwo, jak konstruują i utrzymują porządek społeczny w codziennych interakcjach. Perspektywa ta podkreśla znaczenie praktycznego rozumowania i interpretacji w tworzeniu i utrzymaniu rzeczywistości społecznej.

1.1. Pochodzenie i kontekst historyczny

Etnometodología narodziła się w latach 50. XX wieku w Stanach Zjednoczonych, w kontekście rozwoju socjologii wiedzy i fenomenologii. Jej początki wiążą się z pracami Harolda Garfinkela, który w swojej książce “Studies in Ethnomethodology” (1967) sformułował podstawowe założenia tej perspektywy. Garfinkel, zainspirowany pracami Alfreda Schütza i innych fenomenologów, argumentował, że rzeczywistość społeczna jest produktem ciągłych interpretacji i negocjacji między ludźmi.

Etnometodología była reakcją na dominujące wówczas w socjologii podejścia strukturalistyczne, które skupiały się na analizie struktur społecznych, ignorując znaczenie codziennych interakcji i interpretacji. Garfinkel i jego współpracownicy podkreślali, że porządek społeczny nie jest czymś narzuconym z góry, ale raczej wyłania się z interakcji międzyludzkich, w których ludzie używają wiedzy potocznej, aby nadać sens swoim doświadczeniom i swoim działaniom.

1.2. Kluczowe pojęcia i założenia

Etnometodología opiera się na kilku kluczowych pojęciach i założeniach, które definiują jej perspektywę badawczą. Jednym z najważniejszych jest indeksyczność, która odnosi się do faktu, że znaczenie wypowiedzi i działań jest zawsze uzależnione od kontekstu, w którym się pojawiają. Innymi słowy, znaczenie jest “indeksowane” przez kontekst, a nie jest czymś ustalonym i obiektywnym.

Kolejnym kluczowym pojęciem jest refleksyjność, która podkreśla, że ludzie w swoich interakcjach nie tylko interpretują rzeczywistość, ale także ją tworzą. Innymi słowy, nasze działania i interpretacje wpływają na rzeczywistość społeczną, a ta z kolei wpływa na nasze działania i interpretacje. Etnometodología zakłada również, że ludzie w swoich interakcjach posługują się praktycznym rozumowaniem, które jest nieformalnym i intuicyjnym sposobem myślenia i działania, opartym na wiedzy potocznej i doświadczeniu.

Harold Garfinkel⁚ Ojciec założyciel etnometodologii

Harold Garfinkel (1917-2011) jest uważany za ojca założyciela etnometodologii. To amerykański socjolog, który w swoich pracach skupiał się na analizie codziennych interakcji społecznych i sposobach, w jakie ludzie tworzą i utrzymują porządek społeczny. Jego kluczowe dzieło, “Studies in Ethnomethodology” (1967), zaprezentowało podstawowe koncepcje i metody badawcze etnometodologii.

Garfinkel prowadził badania, które miały na celu ujawnienie ukrytych zasad i mechanizmów, które rządzą interakcjami społecznymi. Słynne “eksperymenty naruszające normy” (ang. breaching experiments), przeprowadzone przez niego i jego studentów, miały na celu pokazanie, jak ludzie reagują na sytuacje, w których normy społeczne są łamane. Te eksperymenty ujawniły, jak ważna jest wiedza potoczna i umiejętność interpretacji w codziennych interakcjach, oraz jak ludzie dążą do przywrócenia porządku społecznego w obliczu jego naruszenia.

2.1. Życie i kariera Garfinkela

Harold Garfinkel urodził się w 1917 roku w Nowym Jorku. Studiował socjologię na Uniwersytecie Kalifornijskim w Los Angeles (UCLA), gdzie uzyskał doktorat w 1952 roku. Po ukończeniu studiów pracował na UCLA, gdzie prowadził badania i wykładał przez wiele lat. W 1967 roku opublikował swoje najważniejsze dzieło, “Studies in Ethnomethodology”, które ugruntowało jego pozycję jako jednego z najważniejszych socjologów XX wieku.

Garfinkel był pionierem w dziedzinie etnometodologii, która skupiała się na analizie codziennych interakcji społecznych i sposobach, w jakie ludzie tworzą i utrzymują porządek społeczny. Jego praca miała znaczący wpływ na rozwój socjologii wiedzy, socjologii interakcji i analizy konwersacji. Garfinkel zmarł w 2011 roku, pozostawiając po sobie bogate dziedzictwo intelektualne i inspirując kolejne pokolenia socjologów.

2.2. Główne prace i wkład w etnometodologię

Najważniejszym dziełem Harolda Garfinkela jest “Studies in Ethnomethodology” (1967), które stanowiło kamień milowy w rozwoju tej perspektywy badawczej. W tej książce Garfinkel przedstawił swoje podstawowe koncepcje i metody badawcze, w tym słynne “eksperymenty naruszające normy” (ang. breaching experiments). Te eksperymenty miały na celu ujawnienie ukrytych zasad i mechanizmów, które rządzą interakcjami społecznymi, poprzez celowe naruszanie norm społecznych i obserwowanie reakcji innych osób.

Innymi ważnymi pracami Garfinkela są “Studies in Ethnomethodology” (1967), “The Structure of Social Action” (1963) i “Ethnomethodology’s Program” (1986). Garfinkel wniósł znaczący wkład w rozwój etnometodologii, definiując jej podstawowe pojęcia, takie jak indeksyczność, refleksyjność i praktyczne rozumowanie, oraz rozwijając metody badawcze, które pozwalają na analizę codziennych interakcji społecznych.

Podstawowe koncepcje etnometodologii

Etnometodología opiera się na kilku podstawowych koncepcjach, które definiują jej perspektywę badawczą. Jedną z najważniejszych jest społeczne konstruowanie rzeczywistości, która zakłada, że rzeczywistość społeczna nie jest czymś obiektywnym i niezależnym od ludzi, ale raczej produktem ciągłych interpretacji i negocjacji między nimi. Etnometodolodzy uważają, że ludzie w swoich interakcjach tworzą i utrzymują porządek społeczny poprzez wspólne rozumienie i stosowanie norm, reguł i znaczeń.

Kolejną kluczową koncepcją jest znaczenie codziennych interakcji. Etnometodolodzy podkreślają, że to właśnie w codziennych interakcjach ludzie tworzą i utrzymują porządek społeczny. Badają, jak ludzie w swoich codziennych rozmowach, gestach i zachowaniach nadają sens swoim doświadczeniom i swoim działaniom, oraz jak te interakcje wpływają na kształtowanie rzeczywistości społecznej.

3.1. Społeczne konstruowanie rzeczywistości

Jednym z kluczowych założeń etnometodologii jest koncepcja społecznego konstruowania rzeczywistości. Oznacza to, że rzeczywistość społeczna nie jest czymś obiektywnym i niezależnym od ludzi, ale raczej produktem ciągłych interpretacji i negocjacji między nimi. Etnometodolodzy uważają, że ludzie w swoich interakcjach tworzą i utrzymują porządek społeczny poprzez wspólne rozumienie i stosowanie norm, reguł i znaczeń.

Według etnometodologii, rzeczywistość społeczna nie jest dana z góry, ale raczej jest tworzona i przekształcana w trakcie interakcji międzyludzkich. Ludzie w swoich codziennych rozmowach, gestach i zachowaniach nadają sens swoim doświadczeniom i swoim działaniom, a te interakcje wpływają na kształtowanie rzeczywistości społecznej. Innymi słowy, rzeczywistość społeczna jest “zbudowana” przez ludzi, a nie jest czymś obiektywnym i niezależnym od nich.

3.2. Znaczenie codziennych interakcji

Etnometodolodzy podkreślają znaczenie codziennych interakcji w tworzeniu i utrzymaniu porządku społecznego. Uważają, że to właśnie w codziennych rozmowach, gestach i zachowaniach ludzie nadają sens swoim doświadczeniom i swoim działaniom. W tych interakcjach ludzie wykorzystują wiedzę potoczną, aby interpretować sytuacje i reagować na nie w sposób zgodny z normami i oczekiwaniami społecznymi.

Badając codzienny język, gesty, rytuały i konwencje społeczne, etnometodolodzy starają się odkryć ukryte zasady i mechanizmy, które rządzą interakcjami społecznymi. Ich zdaniem, te zasady i mechanizmy są “niepisanymi” regułami, które ludzie stosują w sposób nieświadomy, aby utrzymać porządek społeczny i nadać sens swoim doświadczeniom. Etnometodolodzy argumentują, że te “niepisane” reguły są równie ważne, a nawet ważniejsze od formalnych instytucji i struktur społecznych.

3.3. Metody badawcze etnometodologii

Etnometodolodzy stosują różne metody badawcze, aby zbadać codzienny porządek społeczny. Najpopularniejszą metodą są eksperymenty naruszające normy (ang. breaching experiments), które polegają na celowym naruszaniu norm społecznych i obserwowaniu reakcji innych osób. Te eksperymenty mają na celu ujawnienie ukrytych zasad i mechanizmów, które rządzą interakcjami społecznymi, poprzez obserwację, jak ludzie reagują na sytuacje, w których normy są łamane.

Inną ważną metodą badawczą jest analiza konwersacji (ang. conversation analysis), która skupia się na analizie rozmów i innych form komunikacji. Etnometodolodzy analizują rozmowy, aby odkryć, jak ludzie wykorzystują język, gesty i inne formy komunikacji, aby stworzyć i utrzymać porządek społeczny. Analiza konwersacji pozwala na zbadanie, jak ludzie interpretują wypowiedzi innych osób, jak nadają sens rozmowom i jak tworzą wspólne rozumienie sytuacji.

Kluczowe pojęcia w etnometodologii

Etnometodología opiera się na kilku kluczowych pojęciach, które definiują jej perspektywę badawczą. Jednym z najważniejszych jest indeksyczność, która odnosi się do faktu, że znaczenie wypowiedzi i działań jest zawsze uzależnione od kontekstu, w którym się pojawiają. Innymi słowy, znaczenie jest “indeksowane” przez kontekst, a nie jest czymś ustalonym i obiektywnym. Na przykład, zdanie “Jest zimno” może mieć różne znaczenia w zależności od tego, czy jest wypowiedziane w środku zimy, czy w środku lata.

Kolejnym kluczowym pojęciem jest refleksyjność, która podkreśla, że ludzie w swoich interakcjach nie tylko interpretują rzeczywistość, ale także ją tworzą. Innymi słowy, nasze działania i interpretacje wpływają na rzeczywistość społeczną, a ta z kolei wpływa na nasze działania i interpretacje. Refleksyjność oznacza, że rzeczywistość społeczna jest ciągle kształtowana przez ludzi, a nie jest czymś statycznym i niezależnym od nich.

4.1. Indeksyczność

Indeksyczność jest kluczowym pojęciem w etnometodologii, które odnosi się do faktu, że znaczenie wypowiedzi i działań jest zawsze uzależnione od kontekstu, w którym się pojawiają. Innymi słowy, znaczenie jest “indeksowane” przez kontekst, a nie jest czymś ustalonym i obiektywnym. Na przykład, zdanie “Jest zimno” może mieć różne znaczenia w zależności od tego, czy jest wypowiedziane w środku zimy, czy w środku lata.

Etnometodolodzy podkreślają, że znaczenie wypowiedzi i działań jest zawsze zależne od kontekstu, w którym się pojawiają. To oznacza, że nie można interpretować wypowiedzi i działań w oderwaniu od kontekstu, ponieważ ich znaczenie jest zawsze zależne od tego, gdzie, kiedy i przez kogo są one wypowiadane lub wykonywane. Indeksyczność podkreśla, że język i działania są zawsze “zakotwiczone” w konkretnym kontekście i mają znaczenie tylko w odniesieniu do tego kontekstu.

4.2. Refleksyjność

Refleksyjność jest kolejnym kluczowym pojęciem w etnometodologii, które podkreśla, że ludzie w swoich interakcjach nie tylko interpretują rzeczywistość, ale także ją tworzą. Innymi słowy, nasze działania i interpretacje wpływają na rzeczywistość społeczną, a ta z kolei wpływa na nasze działania i interpretacje. Refleksyjność oznacza, że rzeczywistość społeczna jest ciągle kształtowana przez ludzi, a nie jest czymś statycznym i niezależnym od nich.

Etnometodolodzy argumentują, że ludzie w swoich interakcjach nie są tylko biernymi odbiorcami rzeczywistości, ale aktywnie ją tworzą poprzez swoje działania i interpretacje. Na przykład, sposób, w jaki ludzie rozmawiają o polityce, może wpływać na ich poglądy polityczne, a te z kolei wpływają na ich zachowanie i interakcje z innymi. Refleksyjność podkreśla, że rzeczywistość społeczna jest dynamiczna i podlega ciągłym zmianom, które są wynikiem interakcji międzyludzkich.

4.3. Praktyczne rozumowanie

Etnometodolodzy zakładają, że ludzie w swoich interakcjach posługują się praktycznym rozumowaniem, które jest nieformalnym i intuicyjnym sposobem myślenia i działania, opartym na wiedzy potocznej i doświadczeniu. Praktyczne rozumowanie nie jest oparte na logicznych dedukcjach czy formalnych regułach, ale raczej na intuicji, doświadczeniu i wiedzy potocznej.

Praktyczne rozumowanie pozwala ludziom na szybkie i skuteczne reagowanie na sytuacje w codziennym życiu. Na przykład, gdy ktoś wchodzi do sklepu, wie, jak się zachować, bez potrzeby zastanawiania się nad formalnymi regułami. Praktyczne rozumowanie pozwala ludziom na “czytanie” między wierszami, interpretowanie kontekstu i reagowanie w sposób zgodny z normami społecznymi. Etnometodolodzy uważają, że praktyczne rozumowanie jest kluczowe dla zrozumienia, jak ludzie tworzą i utrzymują porządek społeczny w codziennym życiu.

Wpływ etnometodologii na inne dziedziny

Etnometodología wywarła znaczący wpływ na rozwój innych dziedzin nauki, w tym socjologii wiedzy, socjologii interakcji i analizy konwersacji. Wprowadziła nowe sposoby myślenia o rzeczywistości społecznej i o tym, jak ludzie ją tworzą i utrzymują.

W socjologii wiedzy etnometodología pomogła w zrozumieniu, jak wiedza jest społecznie konstruowana i jak ludzie wykorzystują wiedzę potoczną w swoich interakcjach. W socjologii interakcji etnometodología zwróciła uwagę na znaczenie codziennych interakcji w tworzeniu i utrzymaniu porządku społecznego. Analiza konwersacji, która rozwinęła się z etnometodologii, skupia się na badaniu rozmów i innych form komunikacji, aby odkryć, jak ludzie tworzą i utrzymują porządek społeczny poprzez język.

5.1. Socjologia wiedzy

Etnometodología wywarła znaczący wpływ na rozwój socjologii wiedzy, która bada, jak wiedza jest społecznie konstruowana i jak ludzie wykorzystują wiedzę potoczną w swoich interakcjach. Etnometodolodzy argumentowali, że wiedza nie jest czymś obiektywnym i niezależnym od ludzi, ale raczej produktem ciągłych interpretacji i negocjacji między nimi.

Etnometodologia zwróciła uwagę na to, jak ludzie w swoich codziennych interakcjach wykorzystują wiedzę potoczną, aby nadać sens swoim doświadczeniom i swoim działaniom. Wiedza potoczna, która jest nieformalną i intuicyjną wiedzą, jest kluczowa dla zrozumienia, jak ludzie tworzą i utrzymują porządek społeczny. Etnometodolodzy argumentowali, że socjologia wiedzy powinna skupiać się na analizie, jak ludzie w swoich interakcjach wykorzystują wiedzę potoczną, a nie na próbach stworzenia obiektywnej i uniwersalnej teorii wiedzy.

5.2. Socjologia interakcji

Etnometodología miała znaczący wpływ na rozwój socjologii interakcji, która skupia się na badaniu codziennych interakcji międzyludzkich i sposobach, w jakie ludzie tworzą i utrzymują porządek społeczny. Etnometodolodzy zwrócili uwagę na znaczenie codziennych interakcji w tworzeniu i utrzymaniu porządku społecznego.

Etnometodolodzy argumentowali, że porządek społeczny nie jest czymś narzuconym z góry, ale raczej wyłania się z interakcji międzyludzkich, w których ludzie używają wiedzy potocznej, aby nadać sens swoim doświadczeniom i swoim działaniom. Socjologia interakcji, inspirowana etnometodologią, skupia się na analizie, jak ludzie w swoich codziennych rozmowach, gestach i zachowaniach tworzą i utrzymują porządek społeczny. Badania w tej dziedzinie koncentrują się na analizie, jak ludzie interpretują wypowiedzi innych osób, jak nadają sens rozmowom i jak tworzą wspólne rozumienie sytuacji.

5.3. Analiza konwersacji

Analiza konwersacji (ang. conversation analysis) rozwinęła się z etnometodologii i skupia się na badaniu rozmów i innych form komunikacji, aby odkryć, jak ludzie tworzą i utrzymują porządek społeczny poprzez język. Analiza konwersacji koncentruje się na analizie struktury i organizacji rozmów, aby zrozumieć, jak ludzie interpretują wypowiedzi innych osób, jak nadają sens rozmowom i jak tworzą wspólne rozumienie sytuacji.

Analiza konwersacji wykorzystuje metody etnometodologiczne, aby badać, jak ludzie w swoich rozmowach wykorzystują język, gesty i inne formy komunikacji, aby stworzyć i utrzymać porządek społeczny. Badania w tej dziedzinie koncentrują się na analizie, jak ludzie interpretują wypowiedzi innych osób, jak nadają sens rozmowom i jak tworzą wspólne rozumienie sytuacji. Analiza konwersacji jest stosowana w różnych dziedzinach, w tym w socjologii, psychologii, lingwistyce i antropologii.

Współczesne tendencje w etnometodologii

Etnometodología nadal jest aktywnym obszarem badań, a współcześni badacze rozwijają nowe podejścia i zastosowania tej perspektywy. Jedną z ważnych tendencji jest etnometodologiczne studia kulturowe, które łączą etnometodologię z badaniami kulturowymi, aby badać, jak kultura wpływa na sposób, w jaki ludzie tworzą i utrzymują porządek społeczny.

Współcześni etnometodolodzy badają również, jak technologie cyfrowe wpływają na interakcje społeczne i na sposób, w jaki ludzie tworzą i utrzymują porządek społeczny. Badają, jak technologie cyfrowe zmieniają nasze sposoby komunikowania się, jak wpływają na nasze postrzeganie rzeczywistości i jak kształtują nasze interakcje z innymi ludźmi. Etnometodologia nadal jest cennym narzędziem do badania codziennych interakcji społecznych i do zrozumienia, jak ludzie tworzą i utrzymują porządek społeczny w zmieniającym się świecie.

6.1. Etnometodologiczne studia kulturowe

Etnometodologiczne studia kulturowe to stosunkowo nowa dziedzina badań, która łączy etnometodologię z badaniami kulturowymi, aby badać, jak kultura wpływa na sposób, w jaki ludzie tworzą i utrzymują porządek społeczny. Etnometodologiczne studia kulturowe skupiają się na analizie, jak kultura wpływa na nasze rozumienie świata, na nasze interakcje z innymi ludźmi i na nasze sposoby tworzenia i utrzymywania porządku społecznego.

Badacze w tej dziedzinie analizują takie zjawiska jak język, gesty, rytuały, konwencje społeczne i inne aspekty kultury, aby zrozumieć, jak wpływają one na sposób, w jaki ludzie tworzą i utrzymują porządek społeczny. Etnometodologiczne studia kulturowe pozwalają na głębsze zrozumienie, jak kultura kształtuje nasze interakcje i jak wpływa na nasze postrzeganie rzeczywistości.

6.2. Krytyka etnometodologii

Etnometodología, pomimo swojego znaczącego wpływu na rozwój socjologii, spotkała się również z krytyką. Niektórzy badacze zarzucają jej zbytnie skupienie się na mikro-poziomie interakcji społecznych, ignorując szersze struktury społeczne i nierówności. Inni krytykują etnometodologię za brak uwagi dla kwestii władzy i dominacji w interakcjach społecznych.

Krytycy argumentują, że etnometodologia nie uwzględnia wystarczająco wpływu struktur społecznych, takich jak klasa społeczna, rasa, płeć i seksualność, na interakcje międzyludzkie. Zarzucają jej również brak uwagi dla kwestii władzy i dominacji w interakcjach społecznych, co może prowadzić do ignorowania nierówności i niesprawiedliwości społecznej. Pomimo krytyki, etnometodologia pozostaje ważną perspektywą badawczą, która pomaga zrozumieć, jak ludzie tworzą i utrzymują porządek społeczny w codziennym życiu.

Podsumowanie⁚ Znaczenie etnometodologii dla rozumienia społeczeństwa

Etnometodología, pomimo swoich ograniczeń, pozostaje ważną perspektywą badawczą, która pomaga zrozumieć, jak ludzie tworzą i utrzymują porządek społeczny w codziennym życiu. Skupiając się na analizie codziennych interakcji społecznych, etnometodología ujawnia, jak ludzie wykorzystują wiedzę potoczną, aby nadać sens swoim doświadczeniom i swoim działaniom.

Etnometodologia podkreśla, że porządek społeczny nie jest czymś narzuconym z góry, ale raczej wyłania się z interakcji międzyludzkich, w których ludzie używają wiedzy potocznej, aby nadać sens swoim doświadczeniom i swoim działaniom. Etnometodología jest cennym narzędziem do badania codziennych interakcji społecznych i do zrozumienia, jak ludzie tworzą i utrzymują porządek społeczny w zmieniającym się świecie.