Deforestacja w Kolumbii⁚ agenci, przyczyny, konsekwencje
Deforestacja w Kolumbii stanowi poważny problem środowiskowy, który ma daleko idące konsekwencje dla ekosystemów, klimatu i społeczności.
1. Wprowadzenie
Kolumbia, bogata w różnorodność biologiczną i posiadająca rozległe lasy deszczowe Amazonii, jest jednym z krajów najbardziej dotkniętych deforestacją. W ciągu ostatnich dziesięcioleci tempo wylesiania w Kolumbii znacząco wzrosło, co stanowi poważne zagrożenie dla ekosystemów, bioróżnorodności i klimatu. Deforestacja w Kolumbii jest złożonym problemem, którego przyczyny są wielorakie i obejmują zarówno czynniki antropogeniczne, jak i naturalne.
Głównymi czynnikami napędzającymi deforestację w Kolumbii są zmiany w użytkowaniu gruntów, głównie związane z rozszerzaniem się rolnictwa, hodowli bydła, wycinką drzew i górnictwem. Dodatkowo, nielegalne działania, takie jak handel drewnem i narkotykami, również przyczyniają się do utraty lasów. Deforestacja ma katastrofalne skutki dla środowiska, w tym dla zmiany klimatu, utraty różnorodności biologicznej, degradacji gleby i wody oraz zwiększenia ryzyka katastrof naturalnych.
W obliczu tych wyzwań, konieczne jest podjęcie kompleksowych działań na rzecz ochrony lasów i zrównoważonego rozwoju w Kolumbii. Osiągnięcie tego celu wymaga współpracy między rządem, organizacjami pozarządowymi, społecznościami lokalnymi i sektorem prywatnym. Konieczne jest wdrożenie skutecznych strategii ochrony lasów, promowanie zrównoważonych praktyk rolniczych i leśnych oraz wspieranie rozwoju gospodarczego opartego na zasobach naturalnych.
2. Skala problemu
Skala deforestacji w Kolumbii jest alarmująca i stanowi poważne zagrożenie dla przyszłości kraju. Według danych Ministerstwa Środowiska i Rozwoju Zrównoważonego, w latach 2001-2020 Kolumbia straciła ponad 10 milionów hektarów lasów, co odpowiada około 2% powierzchni kraju. Tempo deforestacji w ostatnich latach znacznie wzrosło, osiągając w 2020 roku poziom ponad 170 000 hektarów rocznie.
Najbardziej dotknięte deforestacją są regiony Amazonii, Andów i Karaibów. Amazonia, będąca domem dla największego na świecie lasu deszczowego, doświadcza szczególnie intensywnej utraty lasów, co ma katastrofalne skutki dla klimatu globalnego i różnorodności biologicznej. Deforestacja w Kolumbii ma również negatywny wpływ na bezpieczeństwo wodne, ponieważ lasy pełnią kluczową rolę w regulacji przepływu rzek i retencji wody.
Skala problemu deforestacji w Kolumbii wymaga pilnych działań na rzecz ochrony lasów i promowania zrównoważonego rozwoju. Konieczne jest wdrożenie skutecznych strategii ochrony lasów, promowanie zrównoważonych praktyk rolniczych i leśnych oraz wspieranie rozwoju gospodarczego opartego na zasobach naturalnych.
3. Główne czynniki deforestacji
Deforestacja w Kolumbii jest napędzana przez złożony układ czynników, które wzajemnie na siebie wpływają. Głównymi czynnikami są zmiany w użytkowaniu gruntów, związane z rozszerzaniem się rolnictwa, hodowli bydła, wycinką drzew i górnictwem. Te czynniki są często wzmacniane przez nielegalne działania, takie jak handel drewnem i narkotykami, które dodatkowo przyczyniają się do utraty lasów.
W ostatnich latach rolnictwo i hodowla bydła stały się dominującymi czynnikami deforestacji w Kolumbii. Wzrost popytu na produkty rolne, takie jak soja i olej palmowy, doprowadził do rozszerzania się obszarów uprawnych na tereny leśne. Hodowla bydła również odgrywa znaczącą rolę w deforestacji, ponieważ wymaga dużych obszarów pastwisk. Wycinka drzew, głównie w celu pozyskania drewna na opał i budownictwo, również przyczynia się do utraty lasów.
Górnictwo, zwłaszcza wydobycie złota i węgla, również stanowi zagrożenie dla lasów w Kolumbii. Eksploatacja kopalin często wiąże się z wycinką drzew, degradacją gleby i zanieczyszczeniem wody. Dodatkowo, nielegalne działania, takie jak handel drewnem i narkotykami, również przyczyniają się do utraty lasów.
3.1. Rolnictwo i hodowla bydła
Rolnictwo i hodowla bydła są jednymi z głównych czynników napędzających deforestację w Kolumbii. Wzrost popytu na produkty rolne, takie jak soja, olej palmowy i kawa, doprowadził do rozszerzania się obszarów uprawnych na tereny leśne. W wielu przypadkach rolnictwo jest prowadzone w sposób niezrównoważony, co prowadzi do degradacji gleby i utraty różnorodności biologicznej.
Hodowla bydła również odgrywa znaczącą rolę w deforestacji. Wzrost popytu na wołowinę i produkty mleczne doprowadził do zwiększenia liczby stad bydła, co wymaga dużych obszarów pastwisk. Wiele obszarów leśnych jest przekształcanych w pastwiska, co prowadzi do utraty lasów i degradacji środowiska.
Wiele gospodarstw rolnych i rancz jest zarządzanych w sposób niezrównoważony, co prowadzi do degradacji gleby, utraty różnorodności biologicznej i emisji gazów cieplarnianych. Konieczne jest wdrożenie zrównoważonych praktyk rolniczych i hodowlanych, które minimalizują wpływ na środowisko i promują ochronę lasów.
3.2. Wycinka drzew
Wycinka drzew, zarówno legalna, jak i nielegalna, stanowi znaczący czynnik deforestacji w Kolumbii. Wiele obszarów leśnych jest wycinanych w celu pozyskania drewna na opał, budownictwo i produkcję mebli. Handel drewnem, zwłaszcza drewnem tropikalnym, jest ważnym elementem gospodarki Kolumbii, ale często odbywa się w sposób niezrównoważony, co prowadzi do nadmiernej eksploatacji lasów.
Nielegalna wycinka drzew, znana również jako kłusownictwo leśne, jest poważnym problemem w Kolumbii. Grupy przestępcze często działają bezprawnie, wycinając drzewa w celu pozyskania drewna na czarnym rynku. Nielegalna wycinka drzew ma katastrofalne skutki dla ekosystemów, ponieważ prowadzi do utraty różnorodności biologicznej, degradacji gleby i zwiększenia ryzyka katastrof naturalnych.
Aby przeciwdziałać nielegalnej wycince drzew, konieczne jest wzmocnienie nadzoru nad lasami, wprowadzenie surowszych kar dla przestępców i promowanie zrównoważonych praktyk leśnych. Konieczne jest również wspieranie legalnego i zrównoważonego handlu drewnem, aby zapewnić ochronę lasów i zrównoważony rozwój.
3.3. Górnictwo
Górnictwo, zwłaszcza wydobycie złota i węgla, stanowi znaczące zagrożenie dla lasów w Kolumbii. Eksploatacja kopalin często wiąże się z wycinką drzew, degradacją gleby i zanieczyszczeniem wody. Górnictwo może również prowadzić do fragmentacji siedlisk, co wpływa na różnorodność biologiczną i ekosystemy.
Wiele kopalń w Kolumbii działa w sposób niezrównoważony, bez odpowiednich środków ochrony środowiska. Nielegalne górnictwo, zwłaszcza wydobycie złota, jest poważnym problemem w Kolumbii, prowadząc do degradacji środowiska i konfliktów społecznych. Nielegalne kopalnie często działają w obszarach chronionych, takich jak lasy deszczowe Amazonii, co stanowi poważne zagrożenie dla różnorodności biologicznej i ekosystemów;
Aby ograniczyć wpływ górnictwa na środowisko, konieczne jest wzmocnienie regulacji środowiskowych, promowanie zrównoważonych praktyk górniczych i wspieranie rozwoju alternatywnych źródeł energii. Konieczne jest również zwalczanie nielegalnego górnictwa i zapewnienie ochrony obszarów chronionych przed eksploatacją.
3.4. Działalność nielegalna
Działalność nielegalna, taka jak handel narkotykami, handel drewnem i kłusownictwo, odgrywa znaczącą rolę w deforestacji w Kolumbii. Grupy przestępcze często wykorzystują lasy jako schronienie i jako miejsce do prowadzenia swoich działań. W celu zapewnienia sobie dostępu do terenów leśnych, grupy te często niszczą lasy, wycinając drzewa i oczyszczając tereny.
Handel narkotykami, zwłaszcza uprawa kokainy, jest jednym z głównych czynników napędzających deforestację w Kolumbii. Grupy przestępcze często oczyszczają tereny leśne w celu stworzenia plantacji kokainy, co prowadzi do utraty lasów i degradacji środowiska. Handel drewnem, zwłaszcza drewnem tropikalnym, jest również ważnym elementem działalności przestępczej w Kolumbii. Grupy przestępcze często wycinają drzewa w sposób nielegalny, aby sprzedać drewno na czarnym rynku.
Aby przeciwdziałać działalności nielegalnej, konieczne jest wzmocnienie organów ścigania, wprowadzenie surowszych kar dla przestępców i promowanie rozwoju gospodarczego w regionach dotkniętych działalnością przestępczą. Konieczne jest również wspieranie społeczności lokalnych w ich walce z przestępczością i promowanie zrównoważonych alternatyw dla działalności przestępczej.
4. Konsekwencje deforestacji
Deforestacja w Kolumbii ma katastrofalne skutki dla środowiska, w tym dla zmiany klimatu, utraty różnorodności biologicznej, degradacji gleby i wody oraz zwiększenia ryzyka katastrof naturalnych. Utrata lasów prowadzi do zmniejszenia pochłaniania dwutlenku węgla z atmosfery, co przyczynia się do nasilenia efektu cieplarnianego i zmiany klimatu. Kolumbia, jako kraj o dużej bioróżnorodności, doświadcza również znacznej utraty różnorodności biologicznej w wyniku deforestacji. Wiele gatunków roślin i zwierząt traci swoje siedliska, co prowadzi do ich wymierania.
Deforestacja wpływa również na jakość gleby i wody. Utrata lasów prowadzi do zwiększenia erozji gleby, zmniejszenia retencji wody i zanieczyszczenia rzek i jezior. Dodatkowo, deforestacja zwiększa ryzyko katastrof naturalnych, takich jak powodzie i osuwiska ziemi. Utrata lasów osłabia zdolność terenu do pochłaniania wody, co zwiększa ryzyko powodzi. Deforestacja prowadzi również do utraty naturalnej ochrony przed osuwiskami, zwiększając ryzyko wystąpienia tych katastrof.
Skutki deforestacji w Kolumbii mają negatywny wpływ na życie ludzi i gospodarkę. Utrata lasów prowadzi do zmniejszenia dostępności zasobów naturalnych, takich jak woda i drewno, co wpływa na bezpieczeństwo żywnościowe i rozwój gospodarczy. Deforestacja wpływa również na życie społeczności lokalnych, które często są uzależnione od lasów jako źródła dochodów i żywności.
4.1. Zmiana klimatu
Deforestacja w Kolumbii ma znaczący wpływ na zmianę klimatu, przyczyniając się do wzrostu emisji gazów cieplarnianych i zmniejszenia pochłaniania dwutlenku węgla z atmosfery. Lasy pełnią kluczową rolę w regulacji klimatu, pochłaniając dwutlenek węgla podczas fotosyntezy i uwalniając go podczas rozkładu materii organicznej. Deforestacja prowadzi do utraty tej zdolności pochłaniania dwutlenku węgla, co przyczynia się do wzrostu stężenia tego gazu cieplarnianego w atmosferze.
Dodatkowo, deforestacja prowadzi do uwalniania dwutlenku węgla zmagazynowanego w glebie i biomasie drzew. Spalanie lasów w celu oczyszczenia terenu pod uprawy lub pastwiska również przyczynia się do emisji gazów cieplarnianych. Zmniejszenie powierzchni lasów w Kolumbii wpływa na globalny bilans węglowy, zwiększając tempo zmian klimatycznych.
Konsekwencje zmiany klimatu dla Kolumbii są poważne. Wzrost temperatury, zmiana wzorców opadów i zwiększona częstotliwość ekstremalnych zjawisk pogodowych, takich jak susze i powodzie, wpływają na ekosystemy, rolnictwo i zdrowie ludzi. Konieczne jest podjęcie działań na rzecz ochrony lasów i ograniczenia emisji gazów cieplarnianych, aby złagodzić skutki zmiany klimatu i zapewnić zrównoważony rozwój Kolumbii.
4.2. Utrata różnorodności biologicznej
Kolumbia, znana jako jeden z krajów o największej bioróżnorodności na świecie, doświadcza znaczącej utraty różnorodności biologicznej w wyniku deforestacji. Lasy deszczowe Amazonii, Andów i Karaibów są domem dla niezliczonych gatunków roślin i zwierząt, z których wiele jest endemicznych, czyli występuje tylko w tym regionie. Deforestacja prowadzi do utraty siedlisk dla tych gatunków, co zagraża ich przetrwaniu.
Utrata siedlisk prowadzi do fragmentacji populacji, co zmniejsza różnorodność genetyczną i zwiększa ryzyko wymierania. Deforestacja wpływa również na łańcuchy pokarmowe i ekosystemy, prowadząc do utraty usług ekosystemowych, takich jak zapylanie, regulacja klimatu i oczyszczanie wody.
Utrata różnorodności biologicznej ma poważne konsekwencje dla człowieka. Gatunki roślin i zwierząt odgrywają kluczową rolę w zapewnieniu żywności, leków i innych usług ekosystemowych. Utrata tej bioróżnorodności zagraża bezpieczeństwu żywnościowemu, zdrowiu i rozwojowi gospodarczemu. Konieczne jest podjęcie działań na rzecz ochrony lasów i zachowania różnorodności biologicznej, aby zapewnić zrównoważony rozwój Kolumbii.
4.3. Degradacja środowiska
Deforestacja w Kolumbii prowadzi do degradacji środowiska, wpływającej na jakość gleby, wody i powietrza. Utrata lasów osłabia zdolność gleby do retencji wody, co zwiększa erozję i prowadzi do degradacji gleby. Erozja gleby zmniejsza jej żyzność, utrudniając uprawę roślin i prowadząc do zmniejszenia plonów. Deforestacja wpływa również na jakość wody, prowadząc do zanieczyszczenia rzek i jezior.
Utrata lasów osłabia zdolność terenu do filtrowania wody, co zwiększa ryzyko zanieczyszczenia wody przez substancje chemiczne i ścieki. Deforestacja wpływa również na jakość powietrza. Spalanie lasów w celu oczyszczenia terenu pod uprawy lub pastwiska uwalnia do atmosfery szkodliwe substancje, takie jak dwutlenek węgla i pył, co zagraża zdrowiu ludzi i środowisku.
Degradacja środowiska spowodowana deforestacją ma szerokie konsekwencje dla gospodarki i społeczeństwa. Zmniejszenie żyzności gleby wpływa na produkcję żywności, a zanieczyszczenie wody zagraża zdrowiu ludzi i zwierząt. Degradacja środowiska wpływa również na turystykę i rekreację, co może prowadzić do zmniejszenia dochodów i utraty miejsc pracy.
4.4. Konflikty społeczne
Deforestacja w Kolumbii często prowadzi do konfliktów społecznych między różnymi grupami interesów, takimi jak rolnicy, hodowcy bydła, górnicy, społeczności rdzenne i organizacje ekologiczne. Konflikty te często wynikają z rywalizacji o dostęp do ziemi i zasobów naturalnych.
Wiele konfliktów związanych z deforestacją dotyczy praw do ziemi i zasobów naturalnych. Społeczności rdzenne, które tradycyjnie zamieszkiwały lasy, często stają w obliczu utraty swoich ziem i sposobów życia w wyniku deforestacji. Konflikty te mogą prowadzić do przemocy, wysiedleń i naruszeń praw człowieka.
Deforestacja może również prowadzić do konfliktów między różnymi grupami społecznymi, które mają odmienne poglądy na kwestie środowiskowe i rozwoju gospodarczego. Konieczne jest znalezienie rozwiązań, które uwzględniają potrzeby wszystkich zainteresowanych stron i promują zrównoważony rozwój, który chroni środowisko i zapewnia sprawiedliwość społeczną.
5. Strategie ochrony i zrównoważonego rozwoju
Przeciwdziałanie deforestacji w Kolumbii wymaga kompleksowych strategii, które łączą ochronę lasów z rozwojem gospodarczym i społecznym. Konieczne jest wdrożenie skutecznych strategii ochrony lasów, promowanie zrównoważonych praktyk rolniczych i leśnych oraz wspieranie rozwoju gospodarczego opartego na zasobach naturalnych.
Ochrona lasów obejmuje tworzenie obszarów chronionych, w tym parków narodowych i rezerwatów przyrody, oraz wdrażanie programów zarządzania lasami, które promują zrównoważoną eksploatację zasobów leśnych. Zrównoważone użytkowanie gruntów obejmuje promowanie zrównoważonych praktyk rolniczych, takich jak agroekologia, która minimalizuje wpływ na środowisko i zwiększa produktywność.
Reforestacja i renaturyzacja są również kluczowe dla przeciwdziałania deforestacji. Sadzenie drzew w obszarach zdegradowanych może pomóc w przywróceniu funkcji ekosystemów i zmniejszeniu emisji gazów cieplarnianych. Konieczne jest również wspieranie rozwoju gospodarczego opartego na zasobach naturalnych, takich jak ekoturystyka i zrównoważona produkcja leśna, aby zapewnić alternatywne źródła dochodu dla społeczności lokalnych.
5.1. Ochrona lasów
Ochrona lasów jest kluczowa dla przeciwdziałania deforestacji w Kolumbii. Tworzenie obszarów chronionych, takich jak parki narodowe i rezerwaty przyrody, jest niezbędne do zachowania różnorodności biologicznej i ekosystemów. Kolumbia posiada rozległą sieć obszarów chronionych, ale ich skuteczność w ochronie lasów jest często ograniczona przez brak zasobów, nielegalne działania i konflikty społeczne.
Konieczne jest wzmocnienie zarządzania obszarami chronionymi, zwiększenie ich ochrony i zapewnienie odpowiedniego finansowania. Wdrażanie programów zarządzania lasami, które promują zrównoważoną eksploatację zasobów leśnych, jest również kluczowe. Programy te powinny obejmować planowanie użytkowania lasów, monitoring i nadzór nad wycinką drzew oraz promowanie zrównoważonych praktyk leśnych.
Konieczne jest również wzmocnienie prawnych ram ochrony lasów, zwiększenie kar za nielegalne działania i zapewnienie skutecznej egzekwowania prawa. Współpraca między rządem, organizacjami pozarządowymi i społecznościami lokalnymi jest niezbędna do skutecznej ochrony lasów.
5.2. Zrównoważone użytkowanie gruntów
Zrównoważone użytkowanie gruntów jest kluczowe dla przeciwdziałania deforestacji i promowania rozwoju gospodarczego w sposób przyjazny dla środowiska. Obejmuje to promowanie zrównoważonych praktyk rolniczych, które minimalizują wpływ na środowisko i zwiększają produktywność.
Agroekologia, która łączy tradycyjne metody rolnicze z nowoczesnymi technikami, może pomóc w zmniejszeniu zużycia wody i nawozów, ograniczeniu erozji gleby i zwiększeniu bioróżnorodności. Promowanie agroforesterii, która łączy uprawy z drzewami, może również pomóc w ochronie gleby, zwiększeniu bioróżnorodności i zapewnieniu dodatkowych źródeł dochodu dla rolników.
Konieczne jest również wspieranie rozwoju alternatywnych źródeł dochodu dla społeczności lokalnych, które są uzależnione od rolnictwa i hodowli bydła. Ekoturystyka, zrównoważona produkcja leśna i inne formy zrównoważonego rozwoju mogą zapewnić alternatywne źródła dochodu, które nie zagrażają środowisku.
5.3. Reforestacja i renaturyzacja
Reforestacja i renaturyzacja odgrywają kluczową rolę w przeciwdziałaniu deforestacji i przywracaniu funkcji ekosystemów. Reforestacja polega na sadzeniu drzew w obszarach zdegradowanych, takich jak dawne pastwiska lub tereny górnicze, aby przywrócić pokrywę leśną. Renaturyzacja z kolei ma na celu przywrócenie naturalnego środowiska poprzez stworzenie warunków sprzyjających regeneracji lasów.
Reforestacja i renaturyzacja mogą pomóc w zmniejszeniu emisji gazów cieplarnianych, zwiększeniu bioróżnorodności, ochronie gleby i wody oraz poprawie jakości powietrza. Ważne jest, aby programy reforestacji i renaturyzacji były dobrze zaplanowane i realizowane z wykorzystaniem gatunków drzew rodzimych i odpowiednich technik sadzenia.
Konieczne jest również zapewnienie długoterminowego zarządzania obszarami zalesionymi, aby zapewnić ich przetrwanie i ochronę. Wspieranie lokalnych społeczności w realizacji programów reforestacji i renaturyzacji może pomóc w zapewnieniu ich udziału i trwałości tych działań.
5.4. Rola społeczności rdzennych
Społeczności rdzenne w Kolumbii odgrywają kluczową rolę w ochronie lasów i zachowaniu różnorodności biologicznej. Tradycyjnie społeczności rdzenne żyły w harmonii z naturą, rozwijając zrównoważone praktyki zarządzania lasami, które chroniły środowisko i zapewniły im trwałe źródła utrzymania.
Współczesne społeczności rdzenne w Kolumbii nadal odgrywają ważną rolę w ochronie lasów. Wiele społeczności rdzennych aktywnie uczestniczy w ochronie swoich ziem i zasobów naturalnych, wdrażając programy zarządzania lasami, monitorowania i ochrony różnorodności biologicznej.
Wspieranie praw i tradycyjnych praktyk zarządzania lasami społeczności rdzennych jest kluczowe dla skutecznej ochrony lasów w Kolumbii. Konieczne jest zapewnienie im dostępu do ziemi i zasobów naturalnych, a także wzmocnienie ich roli w podejmowaniu decyzji dotyczących zarządzania lasami.
6. Polityka rządowa i regulacje środowiskowe
Polityka rządowa i regulacje środowiskowe odgrywają kluczową rolę w przeciwdziałaniu deforestacji w Kolumbii. Rząd Kolumbii wdrożył szereg programów i strategii mających na celu ochronę lasów i promowanie zrównoważonego rozwoju. Wśród nich znajdują się programy ochrony obszarów chronionych, zarządzania lasami, reforestacji i renaturyzacji, a także programy wspierające zrównoważone rolnictwo i hodowlę bydła.
Rząd Kolumbii wdrożył również szereg regulacji środowiskowych mających na celu ochronę lasów i ograniczenie wpływu działalności człowieka na środowisko. Te regulacje dotyczą m.in. wycinki drzew, górnictwa, rolnictwa i hodowli bydła. Jednak skuteczność tych regulacji jest często ograniczona przez brak zasobów, korupcję i brak egzekwowania prawa.
Konieczne jest wzmocnienie polityki rządowej i regulacji środowiskowych w celu skutecznego przeciwdziałania deforestacji. Obejmuje to zwiększenie finansowania programów ochrony lasów, wzmocnienie organów ścigania, poprawę egzekwowania prawa i wzmocnienie współpracy między rządem, organizacjami pozarządowymi i społecznościami lokalnymi.
7. Wyzwania i przyszłość
Przeciwdziałanie deforestacji w Kolumbii to złożone wyzwanie, które wymaga kompleksowych i skoordynowanych działań. Konieczne jest zmierzenie się z wieloma czynnikami, które napędzają deforestację, w tym z ubóstwem, brakiem dostępu do ziemi, nielegalnymi działaniami, a także z brakiem wiedzy i świadomości społecznej na temat znaczenia ochrony lasów.
Przyszłość lasów w Kolumbii zależy od skutecznej implementacji strategii ochrony i zrównoważonego rozwoju. Konieczne jest wzmocnienie polityki rządowej i regulacji środowiskowych, a także zwiększenie udziału społeczeństwa w ochronie lasów. Wspieranie rozwoju gospodarczego opartego na zasobach naturalnych, promowanie zrównoważonych praktyk rolniczych i leśnych oraz edukacja na temat znaczenia ochrony lasów są kluczowe dla zapewnienia przyszłości lasów w Kolumbii.
Konieczne jest również zwiększenie współpracy między rządem, organizacjami pozarządowymi, społecznościami lokalnymi i sektorem prywatnym. Tylko poprzez skoordynowane działania możliwe jest skuteczne przeciwdziałanie deforestacji i zapewnienie przyszłości lasów w Kolumbii.