Apraksja: Definicja i Rodzaje

Apraksja⁚ Definicja i Rodzaje

Apraksja to zaburzenie neurologiczne, które charakteryzuje się trudnościami w planowaniu i wykonywaniu ruchów celowych, pomimo braku upośledzenia siły mięśniowej, koordynacji lub percepcji. Jest to złożony problem, który może wpływać na różne aspekty codziennego życia.

Apraksja jest zaburzeniem neurologicznym, które charakteryzuje się trudnościami w planowaniu i wykonywaniu ruchów celowych, pomimo braku upośledzenia siły mięśniowej, koordynacji lub percepcji.

Istnieje wiele różnych rodzajów apraksji, które różnią się w zależności od obszaru ciała, na który wpływają, oraz od rodzaju ruchu, który jest zaburzony.

3.Apraksja Mowy (Apraksja Artykulacyjna)

Apraksja mowy, znana również jako apraksja artykulacyjna, to zaburzenie, które wpływa na zdolność do planowania i wykonywania ruchów ust i języka niezbędnych do mowy. Osoby z apraksją mowy mogą mieć trudności z wypowiadaniem słów, a ich mowa może być niezrozumiała.

3.Apraksja Ustno-Twarzowa (Apraksja Oralna)

Apraksja ustno-twarzowa to zaburzenie, które wpływa na zdolność do wykonywania celowych ruchów ust i języka, takich jak lizanie, dmuchanie czy żucie. Osoby z apraksją ustno-twarzową mogą mieć trudności z jedzeniem, piciem i utrzymaniem higieny jamy ustnej.

3.Apraksja Kończyny (Apraksja Limbowana)

Apraksja kończyny to zaburzenie, które wpływa na zdolność do wykonywania celowych ruchów kończyn, takich jak sięganie, chwytanie czy gestykulowanie. Osoby z apraksją kończyny mogą mieć trudności z wykonywaniem codziennych czynności, takich jak ubieranie się, jedzenie czy pisanie.

3.4. Apraksja Ideomotoryczna

Apraksja ideomotoryczna to zaburzenie, które wpływa na zdolność do wykonywania ruchów na polecenie, pomimo że osoba wie, jak wykonać te ruchy. Na przykład, osoba z apraksją ideomotoryczną może mieć trudności z pomachaniem ręką na pozdrowienie, ale może bez problemu pomachać ręką, gdy jest to konieczne w innej sytuacji.

3.5. Apraksja Ideacyjna

Apraksja ideacyjna to zaburzenie, które wpływa na zdolność do planowania sekwencji ruchów w celu wykonania złożonego zadania. Na przykład, osoba z apraksją ideacyjną może mieć trudności z przygotowaniem posiłku, ponieważ nie jest w stanie zaplanować kroków niezbędnych do jego wykonania.

3.6. Apraksja Konstrukcyjna

Apraksja konstrukcyjna to zaburzenie, które wpływa na zdolność do tworzenia obiektów trójwymiarowych, takich jak rysowanie, budowanie lub składanie. Osoby z apraksją konstrukcyjną mogą mieć trudności z organizowaniem przestrzennym i koordynacją ruchów niezbędnych do tworzenia obiektów.

Wprowadzenie

Apraksja, znana również jako afazja motoryczna, jest złożonym zaburzeniem neurologicznym, które charakteryzuje się trudnościami w planowaniu i wykonywaniu ruchów celowych, pomimo braku upośledzenia siły mięśniowej, koordynacji lub percepcji. Innymi słowy, osoby z apraksją mają problemy z przekształceniem myśli w ruch, nawet jeśli rozumieją, co chcą zrobić i mają fizyczną zdolność do wykonania ruchu. Apraksja może dotknąć różne części ciała, w tym usta, język, kończyny i ciało jako całość, prowadząc do różnorodnych objawów i wyzwań.

Apraksja może być spowodowana różnymi czynnikami, w tym urazem mózgu, udarem mózgu, nowotworem mózgu, chorobami neurodegeneracyjnymi, takimi jak choroba Alzheimera lub choroba Parkinsona, a także rozwojowymi zaburzeniami neurologicznymi. W zależności od przyczyny, apraksja może występować w różnym wieku i może mieć różny stopień nasilenia.

W tym artykule omówimy definicję apraksji, różne rodzaje apraksji, ich przyczyny, objawy, diagnozę, leczenie i prognozę. Poznanie tych aspektów apraksji może pomóc w lepszym zrozumieniu tego zaburzenia i w zapewnieniu odpowiedniej pomocy osobom z apraksją.

Definicja Apraksji

Apraksja to zaburzenie neurologiczne, które charakteryzuje się trudnościami w planowaniu i wykonywaniu ruchów celowych, pomimo braku upośledzenia siły mięśniowej, koordynacji lub percepcji. Innymi słowy, osoby z apraksją mają problemy z przekształceniem myśli w ruch, nawet jeśli rozumieją, co chcą zrobić i mają fizyczną zdolność do wykonania ruchu.

Kluczową cechą apraksji jest to, że nie jest ona spowodowana brakiem siły mięśniowej, koordynacji, czucia lub zrozumienia zadania. Zamiast tego, problem leży w samym planowaniu i wykonywaniu ruchów. Osoby z apraksją mogą mieć trudności z zapamiętaniem sekwencji ruchów, z koordynacją ruchów różnych części ciała lub z dostosowaniem siły i precyzji ruchu do konkretnego zadania.

Apraksja może wpływać na różne aspekty życia, takie jak mowa, pisanie, rysowanie, ubieranie się, jedzenie, a nawet wykonywanie prostych czynności, takich jak gestykulowanie. Stopień nasilenia apraksji może się różnić w zależności od osoby i od rodzaju apraksji.

Rodzaje Apraksji

Apraksja może objawiać się w różnych formach, w zależności od obszaru ciała, który jest dotknięty, i od rodzaju ruchu, który jest zaburzony. Poniżej przedstawiono kilka głównych rodzajów apraksji⁚

Apraksja mowy (apraksja artykulacyjna)⁚ Ten rodzaj apraksji wpływa na zdolność do planowania i wykonywania ruchów ust i języka niezbędnych do mowy. Osoby z apraksją mowy mogą mieć trudności z wypowiadaniem słów, a ich mowa może być niezrozumiała. Mogą mieć problemy z artykulacją poszczególnych dźwięków, z łączeniem dźwięków w sylaby i słowa, a także z płynnością mowy.

Apraksja ustno-twarzowa (apraksja oralna)⁚ Ten rodzaj apraksji wpływa na zdolność do wykonywania celowych ruchów ust i języka, takich jak lizanie, dmuchanie czy żucie. Osoby z apraksją ustno-twarzową mogą mieć trudności z jedzeniem, piciem i utrzymaniem higieny jamy ustnej. Mogą mieć problemy z kontrolowaniem ruchów języka, warg i policzków, co utrudnia im jedzenie, picie, a nawet mówienie.

Apraksja kończyny (apraksja limbowana)⁚ Ten rodzaj apraksji wpływa na zdolność do wykonywania celowych ruchów kończyn, takich jak sięganie, chwytanie czy gestykulowanie. Osoby z apraksją kończyny mogą mieć trudności z wykonywaniem codziennych czynności, takich jak ubieranie się, jedzenie czy pisanie. Mogą mieć problemy z planowaniem i wykonywaniem ruchów rękami i nogami, co utrudnia im wykonywanie zadań wymagających precyzji i koordynacji.

3.1. Apraksja Mowy (Apraksja Artykulacyjna)

Apraksja mowy, znana również jako apraksja artykulacyjna, jest zaburzeniem, które wpływa na zdolność do planowania i wykonywania ruchów ust i języka niezbędnych do mowy. Osoby z apraksją mowy mogą mieć trudności z wypowiadaniem słów, a ich mowa może być niezrozumiała. Mogą mieć problemy z artykulacją poszczególnych dźwięków, z łączeniem dźwięków w sylaby i słowa, a także z płynnością mowy.

Charakterystyczne cechy apraksji mowy to⁚

• Błędy artykulacyjne⁚ Osoby z apraksją mowy często popełniają błędy w wymowie dźwięków, np. zamieniają dźwięki, pomijają dźwięki, dodają dźwięki lub wymawiają dźwięki w sposób zniekształcony.
• Trudności z planowaniem sekwencji ruchów⁚ Osoby z apraksją mowy mogą mieć trudności z zaplanowaniem sekwencji ruchów ust i języka niezbędnych do wypowiedzenia słowa lub zdania.
• Zwolniona i wysiłkowa mowa⁚ Mowa osób z apraksją mowy może być wolna, wysiłkowa i niezrozumiała. Mogą mieć problemy z rozpoczęciem mówienia, z płynnym wypowiadaniem słów, a także z kontrolowaniem tempa mowy.
• Zmniejszona spontaniczność mowy⁚ Osoby z apraksją mowy mogą mieć problemy z inicjowaniem rozmowy i spontanicznym wypowiadaniem się.

Apraksja mowy może być spowodowana różnymi czynnikami, w tym urazem mózgu, udarem mózgu, nowotworem mózgu, chorobami neurodegeneracyjnymi, a także rozwojowymi zaburzeniami neurologicznymi. Diagnoza apraksji mowy opiera się na obserwacji mowy, na wywiadzie z pacjentem i jego rodziną, a także na przeprowadzeniu badań neurologicznych.

3.2. Apraksja Ustno-Twarzowa (Apraksja Oralna)

Apraksja ustno-twarzowa, znana również jako apraksja oralna, to zaburzenie, które wpływa na zdolność do wykonywania celowych ruchów ust i języka, takich jak lizanie, dmuchanie czy żucie. Osoby z apraksją ustno-twarzową mogą mieć trudności z jedzeniem, piciem i utrzymaniem higieny jamy ustnej. Mogą mieć problemy z kontrolowaniem ruchów języka, warg i policzków, co utrudnia im jedzenie, picie, a nawet mówienie.

Charakterystyczne cechy apraksji ustno-twarzowej to⁚

• Trudności z jedzeniem⁚ Osoby z apraksją ustno-twarzową mogą mieć problemy z żuciem, połykaniem, a nawet z utrzymaniem pokarmu w ustach. Mogą mieć problemy z kontrolowaniem ruchów języka i warg, co utrudnia im żucie i połykanie pokarmu.
• Trudności z piciem⁚ Osoby z apraksją ustno-twarzową mogą mieć problemy z piciem z kubka, ze słomki lub z butelki. Mogą mieć problemy z kontrolowaniem ruchów języka i warg, co utrudnia im picie płynów.
• Trudności z utrzymaniem higieny jamy ustnej⁚ Osoby z apraksją ustno-twarzową mogą mieć problemy z szczotkowaniem zębów, płukaniem jamy ustnej i używaniem nici dentystycznej. Mogą mieć problemy z kontrolowaniem ruchów języka i warg, co utrudnia im wykonywanie tych czynności.
• Trudności z mówieniem⁚ Apraksja ustno-twarzowa może wpływać na mowę, ponieważ utrudnia kontrolowanie ruchów języka i warg, które są niezbędne do prawidłowej artykulacji.

Apraksja ustno-twarzowa może być spowodowana różnymi czynnikami, w tym urazem mózgu, udarem mózgu, nowotworem mózgu, chorobami neurodegeneracyjnymi, a także rozwojowymi zaburzeniami neurologicznymi. Diagnoza apraksji ustno-twarzowej opiera się na obserwacji ruchów ust i języka, na wywiadzie z pacjentem i jego rodziną, a także na przeprowadzeniu badań neurologicznych.

3.3. Apraksja Kończyny (Apraksja Limbowana)

Apraksja kończyny, znana również jako apraksja limbowana, to zaburzenie, które wpływa na zdolność do wykonywania celowych ruchów kończyn, takich jak sięganie, chwytanie czy gestykulowanie. Osoby z apraksją kończyny mogą mieć trudności z wykonywaniem codziennych czynności, takich jak ubieranie się, jedzenie czy pisanie. Mogą mieć problemy z planowaniem i wykonywaniem ruchów rękami i nogami, co utrudnia im wykonywanie zadań wymagających precyzji i koordynacji.

Charakterystyczne cechy apraksji kończyny to⁚

• Trudności z wykonywaniem ruchów na polecenie⁚ Osoby z apraksją kończyny mogą mieć problemy z wykonywaniem ruchów na polecenie, np. z pomachaniem ręką, z podniesieniem ręki do góry lub z uderzeniem w dłoń. Mogą wykonywać ruchy w sposób niezgrabny, nieprawidłowy lub z opóźnieniem.
• Trudności z wykonywaniem sekwencji ruchów⁚ Osoby z apraksją kończyny mogą mieć problemy z wykonywaniem sekwencji ruchów, np. z ubieraniem się, z jedzeniem lub z pisaniem. Mogą mieć problemy z zapamiętaniem kolejności ruchów i z koordynacją ruchów różnych części ciała.
• Trudności z dostosowaniem siły i precyzji ruchu⁚ Osoby z apraksją kończyny mogą mieć problemy z dostosowaniem siły i precyzji ruchu do konkretnego zadania. Mogą chwytać przedmioty zbyt mocno lub zbyt słabo, mogą uderzać w przedmioty z nadmierną siłą lub z niewystarczającą siłą.
• Trudności z wykonywaniem ruchów w sposób automatyczny⁚ Osoby z apraksją kończyny mogą mieć problemy z wykonywaniem ruchów w sposób automatyczny, np. z chodzeniem, z ubieraniem się lub z jedzeniem. Mogą wykonywać te czynności w sposób niezgrabny, nieprawidłowy lub z opóźnieniem.

Apraksja kończyny może być spowodowana różnymi czynnikami, w tym urazem mózgu, udarem mózgu, nowotworem mózgu, chorobami neurodegeneracyjnymi, a także rozwojowymi zaburzeniami neurologicznymi. Diagnoza apraksji kończyny opiera się na obserwacji ruchów kończyn, na wywiadzie z pacjentem i jego rodziną, a także na przeprowadzeniu badań neurologicznych.

3.4. Apraksja Ideomotoryczna

Apraksja ideomotoryczna to zaburzenie, które wpływa na zdolność do wykonywania ruchów na polecenie, pomimo że osoba wie, jak wykonać te ruchy. Na przykład, osoba z apraksją ideomotoryczną może mieć trudności z pomachaniem ręką na pozdrowienie, ale może bez problemu pomachać ręką, gdy jest to konieczne w innej sytuacji. W apraksji ideomotorycznej problem leży w połączeniu między ideą ruchu a jego wykonaniem. Osoba wie, jak wykonać ruch, ale ma problemy z przełożeniem tej wiedzy na działanie.

Charakterystyczne cechy apraksji ideomotorycznej to⁚

• Trudności z wykonywaniem ruchów na polecenie⁚ Osoby z apraksją ideomotoryczną mogą mieć problemy z wykonywaniem ruchów na polecenie, np. z pomachaniem ręką, z podniesieniem ręki do góry lub z uderzeniem w dłoń. Mogą wykonywać ruchy w sposób niezgrabny, nieprawidłowy lub z opóźnieniem.
• Brak problemów z wykonywaniem tych samych ruchów w spontanicznych sytuacjach⁚ Osoby z apraksją ideomotoryczną mogą bez problemu wykonywać te same ruchy w spontanicznych sytuacjach, np. mogą pomachać ręką na pozdrowienie, gdy sami tego chcą, ale nie mogą pomachać ręką na polecenie.
• Zdolność do wykonywania złożonych czynności⁚ Osoby z apraksją ideomotoryczną mogą mieć problemy z wykonywaniem prostych ruchów na polecenie, ale mogą bez problemu wykonywać złożone czynności, np. mogą ubrać się, ale nie mogą pokazać, jak się ubiera.

Apraksja ideomotoryczna może być spowodowana różnymi czynnikami, w tym urazem mózgu, udarem mózgu, nowotworem mózgu, chorobami neurodegeneracyjnymi, a także rozwojowymi zaburzeniami neurologicznymi. Diagnoza apraksji ideomotorycznej opiera się na obserwacji ruchów, na wywiadzie z pacjentem i jego rodziną, a także na przeprowadzeniu badań neurologicznych.

3.5. Apraksja Ideacyjna

Apraksja ideacyjna to zaburzenie, które wpływa na zdolność do planowania sekwencji ruchów w celu wykonania złożonego zadania. Na przykład, osoba z apraksją ideacyjną może mieć trudności z przygotowaniem posiłku, ponieważ nie jest w stanie zaplanować kroków niezbędnych do jego wykonania. W apraksji ideacyjnej problem leży w samym planowaniu sekwencji ruchów, a nie w wykonywaniu poszczególnych ruchów. Osoba może wiedzieć, jak wykonać poszczególne ruchy, ale ma problemy z połączeniem ich w logiczną sekwencję.

Charakterystyczne cechy apraksji ideacyjnej to⁚

• Trudności z planowaniem złożonych czynności⁚ Osoby z apraksją ideacyjną mogą mieć problemy z planowaniem złożonych czynności, np. z przygotowaniem posiłku, z ubieraniem się lub z robieniem zakupów. Mogą mieć problemy z zapamiętaniem kolejności czynności i z połączeniem ich w logiczną sekwencję;
• Błędy w wykonywaniu czynności⁚ Osoby z apraksją ideacyjną mogą popełniać błędy w wykonywaniu czynności, np. mogą dodać niepotrzebny krok, pominąć ważny krok lub wykonać kroki w niewłaściwej kolejności.
• Zdolność do wykonywania prostych czynności⁚ Osoby z apraksją ideacyjną mogą bez problemu wykonywać proste czynności, np. mogą pomachać ręką, ale nie mogą ubrać się.

Apraksja ideacyjna może być spowodowana różnymi czynnikami, w tym urazem mózgu, udarem mózgu, nowotworem mózgu, chorobami neurodegeneracyjnymi, a także rozwojowymi zaburzeniami neurologicznymi. Diagnoza apraksji ideacyjnej opiera się na obserwacji zachowania, na wywiadzie z pacjentem i jego rodziną, a także na przeprowadzeniu badań neurologicznych.

3.6. Apraksja Konstrukcyjna

Apraksja konstrukcyjna to zaburzenie, które wpływa na zdolność do tworzenia obiektów trójwymiarowych, takich jak rysowanie, budowanie lub składanie. Osoby z apraksją konstrukcyjną mogą mieć trudności z organizowaniem przestrzennym i koordynacją ruchów niezbędnych do tworzenia obiektów. Mogą mieć problemy z planowaniem i wykonywaniem ruchów rąk, które są niezbędne do tworzenia obiektów trójwymiarowych, a także z wizualizacją i przestrzennym rozumowaniem.

Charakterystyczne cechy apraksji konstrukcyjnej to⁚

• Trudności z rysowaniem⁚ Osoby z apraksją konstrukcyjną mogą mieć problemy z rysowaniem prostych figur geometrycznych, z kopiowaniem rysunków lub z tworzeniem własnych rysunków. Mogą mieć problemy z proporcjami, z perspektywą lub z koordynacją ruchów rąk podczas rysowania.
• Trudności z budowaniem⁚ Osoby z apraksją konstrukcyjną mogą mieć problemy z budowaniem prostych konstrukcji z klocków, z układaniem puzzli lub z składaniem modeli. Mogą mieć problemy z planowaniem konstrukcji, z koordynacją ruchów rąk podczas budowania, a także z wizualizacją i przestrzennym rozumowaniem.
• Trudności z wykonywaniem innych czynności wymagających umiejętności przestrzennych⁚ Osoby z apraksją konstrukcyjną mogą mieć problemy z wykonywaniem innych czynności wymagających umiejętności przestrzennych, np. z ubieraniem się, z nawigowaniem w przestrzeni lub z wykonywaniem czynności wymagających precyzji ruchów rąk.

Apraksja konstrukcyjna może być spowodowana różnymi czynnikami, w tym urazem mózgu, udarem mózgu, nowotworem mózgu, chorobami neurodegeneracyjnymi, a także rozwojowymi zaburzeniami neurologicznymi. Diagnoza apraksji konstrukcyjnej opiera się na obserwacji zachowania, na wywiadzie z pacjentem i jego rodziną, a także na przeprowadzeniu badań neurologicznych.