Plutarco Elías Calles: biografia i rządy

Plutarco Elías Calles⁚ kim był, biografia i rządy

Plutarco Elías Calles, jeden z kluczowych bohaterów Meksykańskiej Rewolucji, odgrywał znaczącą rolę w kształtowaniu meksykańskiej polityki i społeczeństwa w XX wieku․ Jego prezydentura (1924-1928) i późniejsze wpływy na scenę polityczną pozostawiły trwały ślad w historii Meksyku․ Niniejszy artykuł przedstawia biografię Callesa, analizując jego wczesne życie, rolę w rewolucji, prezydenturę i dziedzictwo․

Wprowadzenie

Plutarco Elías Calles, urodzony w 1877 roku w Guaymas w stanie Sonora, był jedną z najważniejszych postaci w historii Meksyku․ Jako generał i polityk odegrał kluczową rolę w Meksykańskiej Rewolucji, a później, jako prezydent kraju (1924-1928), zdefiniował kierunek rozwoju meksykańskiego państwa na długie lata․ Calles był postacią kontrowersyjną, zarówno podziwianą za swoje umiejętności polityczne i determinację w budowaniu silnego i nowoczesnego Meksyku, jak i krytykowaną za autorytarne rządy i represje wobec opozycji․

Jego życie i działalność polityczna są ściśle związane z burzliwym okresem Meksykańskiej Rewolucji, która rozpoczęła się w 1910 roku i trwała przez ponad dekadę․ Rewolucja miała na celu obalenie dyktatury Porfirio Díaza i stworzenie nowego, demokratycznego systemu politycznego․ Calles, jako młody człowiek, wstąpił do armii rewolucyjnej i szybko awansował w szeregach, zdobywając doświadczenie wojskowe i polityczne․ Po zakończeniu rewolucji Calles stał się jedną z kluczowych postaci w meksykańskiej polityce, odgrywając ważną rolę w tworzeniu nowych instytucji państwowych i stabilizowaniu sytuacji w kraju․

Prezydentura Callesa była okresem znaczących reform społecznych i gospodarczych․ W tym czasie wprowadzono szereg ustaw, które miały na celu poprawę warunków życia ludności, rozwój edukacji i ograniczenie wpływu Kościoła katolickiego na życie publiczne․ Calles był również zwolennikiem rozwoju przemysłu naftowego, co doprowadziło do narodzin meksykańskiej państwowej spółki naftowej PEMEX․ Jednak jego rządy charakteryzowały się również autorytarnymi metodami, represjami wobec opozycji i konfliktem z Kościołem katolickim, który doprowadził do krwawej wojny Cristero․

Po zakończeniu prezydentury Calles pozostał wpływową postacią w meksykańskiej polityce․ Jego ideologie i praktyki polityczne stały się fundamentem dla Partii Rewolucyjno-Instytucjonalnej (PRI), która rządziła Meksykiem przez ponad 70 lat․ Dziedzictwo Callesa jest złożone i budzi kontrowersje․ Z jednej strony jest on uznawany za architekta nowoczesnego Meksyku, który zbudował silne i stabilne państwo․ Z drugiej strony, jego autorytarne rządy i represje wobec opozycji stawiają pod znakiem zapytania jego rolę w demokratycznym rozwoju Meksyku․

Wczesne życie i kariera

Plutarco Elías Calles urodził się 25 września 1877 roku w Guaymas, w stanie Sonora, w Meksyku․ Jego rodzice, Plutarco Elías Calles i María de Jesús Calles, byli rolnikami o skromnym pochodzeniu․ Wczesne lata Callesa upłynęły na wiejskim ranczu, gdzie zdobył podstawową edukację․ W wieku 15 lat przeniósł się do Hermosillo, stolicy Sonory, gdzie kontynuował naukę i pracował jako nauczyciel․ Młody Calles był człowiekiem ambitnym i pracowitym, a jego zainteresowania koncentrowały się na polityce i sprawach społecznych․

W 1900 roku Calles ożenił się z rodaczką, Cataliną Romero․ Z tego związku pochodziło troje dzieci․ W tym czasie Calles zaangażował się w politykę lokalną, dołączając do partii liberalnej․ W 1910 roku wybuchła Meksykańska Rewolucja, która miała na celu obalenie dyktatury Porfirio Díaza․ Calles, jako patriota i zwolennik zmian, wstąpił do rewolucyjnej armii, gdzie szybko awansował w szeregach, wykazując się odwagą i umiejętnościami wojskowymi․ W ciągu rewolucji Calles walczył w wielu bitwach, a jego odwaga i determinacja przyniosły mu szacunek i popularność w śród rewolucjonistów․

Po zakończeniu rewolucji w 1920 roku, Calles został ministrem wojny i marynarki w rządzie Álvaro Obregóna․ Na tym stanowisku wykazał się zdolnościami organizacyjnymi i zarządczymi, skutecznie reformując wojsko i uczestnicząc w stabilizacji kraju po latach wojny․ W 1924 roku Calles został prezydentem Meksyku, kontynuując politykę Obregóna i wdrażając ambitny program reform społecznych i gospodarczych․

Wczesne lata kariery Callesa były naznaczone zdeterminowaniem i ambicją․ Był to człowiek o silnym charakterze i jasno określonych celach․ Jego zaangażowanie w rewolucję i poźniejsze działania polityczne wykazały jego zdolności przywódcze i umiejętność zarządzania w trudnych warunkach․ Lata te miały decydujący wpływ na kształtowanie się jego poglądów politycznych i strategii rządzenia krajem․

Rewolucja Meksykańska i wczesne lata Callesa

Wybuch Meksykańskiej Rewolucji w 1910 roku był przełomowym momentem w życiu Plutarco Elías Callesa․ Jako młody człowiek, zafascynowany ideami liberalnymi i rewolucyjnymi, dołączył do armii rewolucyjnej, walcząc o obalenie dyktatury Porfirio Díaza․ W tym czasie Calles poznawał tajniki wojny i polityki, szybko awansując w szeregach armii rewolucyjnej․ Jego odwagę i umiejętności wojskowe docenili przywódcy rewolucji, a Calles stał się jedną z kluczowych postaci w walce o wolność i demokrację w Meksyku․

Calles uczestniczył w wielu bitwach, zdobywając doświadczenie bojowe i ugruntowując swoją reputację jako zdolnego i odważnego dowódcy․ W 1914 roku, po śmierci Francisco I․ Madero, Calles przyłączył się do armii Venustiana Carranzy, który stał się nowym przywódcą rewolucji․ Pod dowództwem Carranzy Calles odniósł znaczące zwycięstwa, a jego umiejętności wojskowe zostały docenione przez Carranzę, który mianował go generałem w 1915 roku․ W 1917 roku Calles odegrał kluczową rolę w obronie Veracruz przed atakiem amerykańskich sił morskich, co dodatkowo umocniło jego pozycję w armii rewolucyjnej․

Po zakończeniu rewolucji w 1920 roku, Calles, jako jeden z najbardziej doświadczonych i zasłużonych generałów, został mianowany przez Álvaro Obregóna ministrem wojny i marynarki․ Na tym stanowisku Calles przeprowadził gruntowną reformę armii, dążąc do jej profesjonalizacji i uniezależnienia od wpływu politycznych frakcji․ Jednocześnie Calles angażował się w stabilizację kraju i w budowanie nowych instytucji państwowych, co przygotowało go do objęcia prezydentury w 1924 roku․

Wczesne lata Callesa w rewolucji miały decydujący wpływ na jego poglądy polityczne i kształtowały jego wizję Meksyku․ Doświadczenie wojenne i zaangażowanie w budowanie nowego państwa uatrakcyjniły Callesa do polityki i przygotowały go do objęcia władzy w kraju po zakończeniu rewolucji․

Prezydentura Callesa (1924-1928)

W 1924 roku Plutarco Elías Calles został wybrany na prezydenta Meksyku, kontynuując politykę swojego poprzednika, Álvaro Obregóna․ Calles był zwolennikiem silnego państwa i centralizacji władzy, a jego prezydentura charakteryzowała się ambitnym programem reform społecznych i gospodarczych, które miały na celu modernizację Meksyku i poprawę warunków życia ludności․ Calles dążył do stworzenia silnego i stabilnego państwa, które byłoby w stanie zapewnić bezpieczeństwo i dobrobyt swoim obywatelom․

Jednym z najważniejszych elementów programu Callesa była reforma edukacji․ Calles wprowadził obowiązkową edukację podstawową i rozszerzył dostęp do szkolnictwa wyższego, dążąc do stworzenia bardziej wykształconego społeczeństwa․ Reforma edukacji miała na celu ograniczenie wpływu Kościoła katolickiego, który był tradycyjnie silnym graczem w meksykańskim systemie edukacyjnym․ Calles był zwolennikiem laicyzacji edukacji i wprowadził szereg przepisów, które miały na celu ograniczenie wpływu Kościoła na życie publiczne․

Calles wprowadził również reformy agrarne, które miały na celu redystrybucję ziemi wśród chłopów․ W tym celu utworzono National Agrarian Commission, która miała zajmować się rozdzielaniem ziemi i wspieraniem rolnictwa․ Reforma agrarna miała na celu wzmocnienie klasy chłopskiej i zwiększenie produkcji rolnej, co było ważnym elementem rozwoju gospodarczego Meksyku․ Calles podjął również kroki w kierunku rozwoju przemysłu, zwłaszcza przemysłu naftowego, który miał stać się jednym z kluczowych elementów meksykańskiej gospodarki․

Prezydentura Callesa była okresem znaczących zmian w Meksyku․ Calles wprowadził wiele reform, które miały na celu zbudowanie nowoczesnego i stabilnego państwa․ Jednak jego rządy charakteryzowały się również autorytarnymi metodami i represjami wobec opozycji, co sprawiło, że jego dziedzictwo jest kontrowersyjne․ Calles został zarzucany o naruszanie praw człowieka i o używanie przemocy w celu utrzymania władzy․ Pomimo tych kontrowersji, prezydentura Callesa miała znaczący wpływ na kształtowanie się meksykańskiego państwa i społeczeństwa w XX wieku․

Callismo i partia rządząca

Po zakończeniu swojej prezydentury w 1928 roku, Plutarco Elías Calles pozostał wpływową postacią w meksykańskiej polityce․ Jego ideologie i praktyki polityczne, znane jako “callismo”, stały się fundamentem dla Partii Rewolucyjno-Instytucjonalnej (PRI), która zdominowała meksykańską scenę polityczną na ponad 70 lat․ Callismo opierało się na kilku kluczowych zasadach, które miały na celu stworzenie silnego i stabilnego państwa, zdolnego do zapewnienia rozwoju gospodarczego i społecznego Meksyku․

Jednym z najważniejszych elementów callismo była centralizacja władzy i silne przywództwo․ Calles wierzył, że silne państwo jest niezbędne do zapewnienia bezpieczeństwa i porządku publicznego, a także do wdrażania reform społecznych i gospodarczych․ W tym celu Calles stworzył system polityczny oparty na partii rządzącej, która miała kontrolować wszystkie gałęzie władzy․ Callismo promowało również nacjonalizm i antyklerykalizm, podkreślając rolę państwa w kształtowaniu tożsamości narodowej i ograniczaniu wpływu Kościoła katolickiego na życie publiczne․

Calles stworzył również system patronatu i klientelizmu, który miał na celu zapewnienie lojalności wobec partii rządzącej․ Politycy i urzędnicy państwowi byli zobowiązani do lojalności wobec Callesa i jego partii, a w zamian otrzymywali dostęp do stanowisk i zasobów․ Ten system patronatu i klientelizmu stał się kluczowym elementem meksykańskiego systemu politycznego i został zachowany przez PRI przez wiele lat․

Callismo miało zarówno pozytywne, jak i negatywne skutki dla Meksyku․ Z jednej strony, callismo przyczyniło się do stabilizacji kraju po burzliwym okresie rewolucji i zapewniło podstawy dla rozwoju gospodarczego i społecznego․ Z drugiej strony, callismo doprowadziło do utrwalenia się systemu politycznego opartego na patronacie i klientelizmie, który ograniczał demokrację i sprzyjał korupcji․ Dziedzictwo callismo jest złożone i budzi kontrowersje, ale nie ulega wątpliwości, że “callismo” miało głęboki wpływ na kształtowanie się meksykańskiego państwa i społeczeństwa w XX wieku․

Reformy społeczne i gospodarcze

Prezydentura Plutarco Elías Callesa (1924-1928) była okresem znaczących reform społecznych i gospodarczych, które miały na celu modernizację Meksyku i poprawę warunków życia ludności․ Calles, dążąc do stworzenia silnego i stabilnego państwa, wprowadził szereg ustaw i programów, które miały na celu wzmocnienie klasy robotniczej, rozwój edukacji i ograniczenie wpływu Kościoła katolickiego na życie publiczne․

Jednym z najważniejszych elementów programu reform Callesa była reforma edukacji․ Calles wprowadził obowiązkową edukację podstawową i rozszerzył dostęp do szkolnictwa wyższego, dążąc do stworzenia bardziej wykształconego społeczeństwa․ Reforma edukacji miała na celu ograniczenie wpływu Kościoła katolickiego, który był tradycyjnie silnym graczem w meksykańskim systemie edukacyjnym․ Calles był zwolennikiem laicyzacji edukacji i wprowadził szereg przepisów, które miały na celu ograniczenie wpływu Kościoła na życie publiczne․

Calles wprowadził również reformy agrarne, które miały na celu redystrybucję ziemi wśród chłopów․ W tym celu utworzono National Agrarian Commission, która miała zajmować się rozdzielaniem ziemi i wspieraniem rolnictwa․ Reforma agrarna miała na celu wzmocnienie klasy chłopskiej i zwiększenie produkcji rolnej, co było ważnym elementem rozwoju gospodarczego Meksyku․ Calles podjął również kroki w kierunku rozwoju przemysłu, zwłaszcza przemysłu naftowego, który miał stać się jednym z kluczowych elementów meksykańskiej gospodarki․

Calles wprowadził również ustawy chroniące pracowników i tworzące system ubezpieczeń społecznych․ W tym czasie powstały również organizacje robotnicze i związki zawodowe, które miały reprezentować interes pracowników i negocjować warunki pracy․ Reformy Callesa miały na celu stworzenie bardziej sprawiedliwego i równego społeczeństwa, w którym wszyscy obywatele mieli by szansę na lepsze życie․

Polityka religijna i wojna Cristero

Plutarco Elías Calles był zwolennikiem laicyzacji państwa i ograniczenia wpływu Kościoła katolickiego na życie publiczne․ W tym celu wprowadził szereg przepisów, które miały na celu zmniejszenie roli Kościoła w edukacji i polityce․ Jednym z najbardziej kontrowersyjnych przepisów było prawo z 1926 roku, które ograniczało liczbę księży i zakazywało im noszenia sutan poza kościołami․ Prawo to wywołało oburzenie wśród katolików i doprowadziło do wybuchu powstania zbrojnego znanego jako wojna Cristero․

Wojna Cristero trwała od 1926 do 1929 roku i pochłonęła życie około 250 000 osób․ Wojna była prowadzona przez rebeliantów katolickich, którzy sprzeciwiali się polityce religijnej Callesa․ Rząd meksykański odpowiedział na powstanie brutalnymi represjami, co jeszcze bardziej zaostrzyło konflikt․ Wojna Cristero była jednym z najbardziej krwawych konfliktów w historii Meksyku i pozostawiła trwały ślad w meksykańskim społeczeństwie․

W 1929 roku Calles podpisał porozumienie pokojowe z rebeliantami, które zakończyło wojnę Cristero․ Porozumienie przewidywało zniesienie niektórych najbardziej kontrowersyjnych przepisów antykatolickich, ale nie rozwiązało całkowicie kwestii relacji państwo-Kościół w Meksyku․ Wojna Cristero była poważnym wyzwaniem dla rządów Callesa i osłabiła jego pozycję polityczną․ Jednak Calles pozostał wpływową postacią w meksykańskiej polityce aż do swojej śmierci w 1945 roku․

Polityka religijna Callesa i wojna Cristero miały głęboki wpływ na kształtowanie się relacji państwo-Kościół w Meksyku․ Konstytucja z 1917 roku, która została uchwalona za prezydentury Venustiano Carranzy, zawierała szereg przepisów ograniczających rolę Kościoła w życiu publicznym․ Calles wzmocnił te przepisy i wprowadził nowe, które jeszcze bardziej ograniczyły działalność Kościoła․ Chociaż niektóre z tych przepisów zostały złagodzone po wojnie Cristero, konstytucja z 1917 roku nadal stanowi podstawę relacji państwo-Kościół w Meksyku․

Relacje z wojskiem i autorytaryzm

Plutarco Elías Calles był silnym zwolennikiem centralizacji władzy i silnego przywództwa․ Uważał, że armia powinna być lojalna wobec rządu i wspierać jego politykę․ Calles zreformował armię i uczynił ją bardziej profesjonalną i skuteczną․ Jednak jego rządy charakteryzowały się również autorytarnymi metodami i represjami wobec opozycji․

Calles używał armii do tłumienia wszelkich przejawów sprzeciwu wobec jego rządów․ Stosował brutalne represje wobec przeciwników politycznych, a jego rządy naznaczone były łamaniem praw człowieka i korupcją․ Calles stworzył system patronatu i klientelizmu, w którym lojalność wobec rządu była nagradzana stanowiskami i zasobami․ System ten doprowadził do utrwalenia się autorytarnego systemu politycznego, który ograniczał demokrację i sprzyjał korupcji․

Autorytarne metody Callesa były szczególnie widoczne w jego stosunkach z wojskiem․ Calles był przekonany, że armia powinna być lojalna wobec rządu i wspierać jego politykę․ W tym celu stworzył system, w którym awanse i stanowiska były przyznawane na podstawie lojalności, a nie zasług․ System ten doprowadził do powstania armii, która była bardziej lojalna wobec Callesa niż wobec narodu․

Autorytarne rządy Callesa osłabiły instytucje demokratyczne w Meksyku i doprowadziły do utrwalenia się systemu politycznego opartego na patronacie i klientelizmie․ System ten przetrwał długo po odejściu Callesa od władzy i miał głęboki wpływ na kształtowanie się meksykańskiego państwa i społeczeństwa w XX wieku․

Dziedzictwo Callesa

Plutarco Elías Calles był jedną z najbardziej kontrowersyjnych postaci w historii Meksyku․ Jego rządy charakteryzowały się zarówno znaczącymi osiągnięciami, jak i poważnymi błędami․ Calles był zwolennikiem modernizacji i rozwoju gospodarczego, ale jego autorytarne metody i represje wobec opozycji osłabiły instytucje demokratyczne w Meksyku․

Dziedzictwo Callesa jest złożone i budzi kontrowersje․ Z jednej strony, Calles jest uznawany za architekta nowoczesnego Meksyku, który zbudował silne i stabilne państwo․ Wprowadził szereg reform społecznych i gospodarczych, które miały na celu poprawę warunków życia ludności, a jego polityka odegrała kluczową rolę w rozwoju gospodarczym Meksyku․

Z drugiej strony, Calles jest krytykowany za autorytarne rządy i represje wobec opozycji․ Używał armii do tłumienia wszelkich przejawów sprzeciwu wobec jego rządów, a jego rządy naznaczone były łamaniem praw człowieka i korupcją․ System patronatu i klientelizmu, który stworzył, doprowadził do utrwalenia się autorytarnego systemu politycznego, który ograniczał demokrację i sprzyjał korupcji․

Dziedzictwo Callesa jest nadal przedmiotem debaty w Meksyku․ Niektórzy uważają go za wielkiego przywódcę, który zmodernizował Meksyk i uczynił go potęgą regionalną․ Inni uważają go za dyktatora, który osłabił instytucje demokratyczne i doprowadził do utrwalenia się autorytarnego systemu politycznego․ Niezależnie od interpretacji, Plutarco Elías Calles był jedną z najbardziej wpływowych postaci w historii Meksyku, a jego spuścizna nadal kształtuje współczesne społeczeństwo meksykańskie․

Wnioski

Plutarco Elías Calles był jedną z najbardziej wpływowych postaci w historii Meksyku․ Jego prezydentura (1924-1928) i późniejsze wpływy na scenę polityczną pozostawiły trwały ślad w rozwoju meksykańskiego państwa i społeczeństwa․ Calles był postacią kontrowersyjną, zarówno podziwianą za swoje umiejętności polityczne i determinację w budowaniu silnego i nowoczesnego Meksyku, jak i krytykowaną za autorytarne rządy i represje wobec opozycji․

Dziedzictwo Callesa jest złożone i budzi kontrowersje․ Z jednej strony, Calles jest uznawany za architekta nowoczesnego Meksyku, który zbudował silne i stabilne państwo․ Wprowadził szereg reform społecznych i gospodarczych, które miały na celu poprawę warunków życia ludności, a jego polityka odegrała kluczową rolę w rozwoju gospodarczym Meksyku․

Z drugiej strony, Calles jest krytykowany za autorytarne rządy i represje wobec opozycji․ Używał armii do tłumienia wszelkich przejawów sprzeciwu wobec jego rządów, a jego rządy naznaczone były łamaniem praw człowieka i korupcją․ System patronatu i klientelizmu, który stworzył, doprowadził do utrwalenia się autorytarnego systemu politycznego, który ograniczał demokrację i sprzyjał korupcji․

Niezależnie od interpretacji, Plutarco Elías Calles był jedną z najbardziej wpływowych postaci w historii Meksyku, a jego spuścizna nadal kształtuje współczesne społeczeństwo meksykańskie․ Jego życie i działalność polityczna są świadectwem złożoności i wyzwań, przed którymi stoi Meksyk w XX wieku, a jego dziedzictwo nadal budzi kontrowersje i debaty․

Odnośniki

Aguilar Camín, Héctor․ (1993); La frontera nómada⁚ Sonora y la Revolución Mexicana․ México, D․F․⁚ Siglo XXI Editores․

Calles, Plutarco Elías․ (1926)․ Informe presidencial ante el H․ Congreso de la Unión al iniciarse su segundo año de labores, 1o․ de septiembre de 1926․ México, D․F․⁚ Imprenta de la Secretaría de Relaciones Exteriores․

Camp, Roderic Ai․ (1995)․ Mexican Political Biographies, 1935-1993․ 3rd ed․ Austin⁚ University of Texas Press․

Gilly, Adolfo․ (1981)․ El cardenismo⁚ una utopía mexicana․ México, D․F․⁚ Ediciones El Caballito․

Knight, Alan․ (1990)․ The Mexican Revolution⁚ A Study in Political Power․ Vol․ Cambridge⁚ Cambridge University Press․

Meyer, Lorenzo․ (1998)․ El conflicto social y los gobiernos del Maximato․ México, D․F․⁚ El Colegio de México․

Paz, Octavio․ (1990)․ El laberinto de la soledad․ México, D․F․⁚ Fondo de Cultura Económica․

Poniatowska, Elena․ (1998)․ Las siete cabritas․ México, D․F․⁚ Ediciones Era․

Reyes Heroles, Jesús․ (1993)․ El liberalismo mexicano․ Vol․ México, D․F․⁚ Fondo de Cultura Económica․

Valadés, José C․ (1995)․ El porfirismo⁚ historia de un régimen․ México, D․F․⁚ UNAM․